Lao động mất việc, tàu nằm bờ, công tác kiểm ngư trên biển Nghệ An tê liệt

Tạm dừng hoạt động của tàu kiểm ngư

Vào ngày 27/3/2024, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư có Báo cáo số 48/BC-CCTSKN về việc tạm dừng hoạt động của tàu kiểm ngư gửi lên Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Nội dung như sau:

“Thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra, kiểm soát và bảo vệ phát triển nguồn thủy sản trên các vùng biển, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư được bố trí 2 tàu kiểm ngư (KN-688-NA và VN-93967-KN) cùng 2 xuồng cao tốc kèm theo. Theo quy định tại Thông tư số 22/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/8/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định về thuyền viên tàu cá, tàu công vụ thuỷ sản, thì 2 tàu Kiểm ngư của Chi cục phải được bố trí 26 thuyền viên (trong đó tàu KN- 93967-VN cần 09 thuyền viên, tàu KN-688-NA cần 17 thuyền viên).

Do nguồn kinh phí hạn hẹp, đơn vị đã hợp đồng với 10 lao động thực hiện các công việc theo các chức danh tại 2 tàu kiểm ngư (thuyền trưởng, thuyền phó, máy trưởng, thợ máy, thuỷ thủ) để vận hành các tàu kiểm ngư này. Các lao động này đã được đơn vị hợp đồng từ nhiều năm trước và được chi trả tiền công từ nguồn kinh phí sự nghiệp bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản nhà nước cấp hàng năm.

Năm 2024, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư được UBND tỉnh giao 44 biên chế (gồm 28 công chức, 10 viên chức và 6 lao động hợp đồng phục vụ theo Nghị định 111/2022/NĐ-CP). Số lượng lao động (10 người) làm việc trên các tàu kiểm ngư nói trên không nằm trong số lượng biên chế được giao, nên không thể chi trả tiền công cho các lao động (đã thực hiện 3 tháng đầu năm 2024 với tổng số tiền phải chi trả là 234,5 triệu đồng).

Để đảm bảo an toàn tài sản của nhà nước và chi trả tiền công cho người lao động, Chi cục Thuỷ sản và Kiểm ngư báo cáo và xin ý kiến Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn một số nội dung:

- Điều động các tàu kiểm ngư về neo đậu tại Âu neo đậu tàu thuyền thuộc Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên đóng tàu thuyền Hải Châu (Trung Đô, thành phố Vinh, Nghệ An) để đảm bảo an toàn trong thời gian không hoạt động trên biển.

- Không tiếp tục ký hợp đồng với 10 lao động trên 02 tàu kiểm ngư kể từ ngày 01/4/2024 (thời hạn của các hợp đồng trước đến 31/3/2024).

Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư báo cáo và kính đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nghệ An cho ý kiến chỉ đạo, hướng dẫn”.

Theo ông Trần Như Long, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư diễn giải về nội dung này thì Chi cục là đơn vị chủ trì trong công tác chống khai thác thủy sản trái phép, không đúng quy định. Để thực hiện nhiệm vụ hết sức nặng nề này, Chi cục đồng thời triển khai nhiều tổ công tác, trong đó, tổ liên ngành làm việc trên bờ kiểm tra tại các cảng cá, bến cá…; còn tổ dưới biển thì thực hiện tuần tra, kiểm tra hoạt động khai thác vùng ven bờ và vùng lộng với chiều dài 82km biển của tỉnh. Và 10 lao động nêu trong báo cáo, là những người vận hành các tàu kiểm ngư, theo các chức danh công việc như thuyền trưởng, thuyền phó, máy trưởng, thợ máy và thuỷ thủ.

Tuy nhiên, hiện nay lại vướng mắc về nhân sự, con người làm việc trên hai tàu nên Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư phải tạm ngừng hoạt động trên biển, cho tàu nằm bờ và báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của cấp trên là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

“Ngay khi không có nguồn để chi trả tiền công cho 10 lao động trên tàu kiểm ngư, Chi cục cũng đã báo cáo với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Nội vụ để tham mưu cho UBND tỉnh giải quyết nội dung này. Mới đây, UBND tỉnh có văn bản thông báo kết luận của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ tại buổi làm việc của Đoàn kiểm tra hoạt động chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định trên địa bàn tỉnh hồi cuối tháng 3/2024. Trong đó, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ đã giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Sở Nội vụ tham mưu UBND tỉnh có phương án để bố trí nhân sự cho đội tàu…” - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Trần Như Long trao đổi.

Nghịch lý

Liên quan đến công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC), từ ngày 4/11/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện về việc tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm gửi đến các bộ, ngành trung ương và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ven biển. Nội dung Công điện chỉ rõ những tồn tại như sau:

“Tình trạng tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra; Công tác thực thi pháp luật tại địa phương còn chưa đồng bộ, trách nhiệm thi hành công vụ của một số tổ chức, cá nhân còn rất hạn chế, chậm trễ trong điều tra, xác minh, xử lý các vụ việc vi phạm khai thác IUU; đặc biệt là vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, xử phạt hành vi vi phạm quy định về mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển; Công tác quản lý đội tàu, theo dõi, kiểm soát hoạt động của tàu cá chưa quyết liệt, chặt chẽ đảm bảo theo quy định; Công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác vẫn còn yếu và nhiều thiếu sót. Nếu không sớm giải quyết dứt điểm các tồn tại, hạn chế trên thì nguy cơ bị nâng cảnh báo lên "Thẻ đỏ" là rất cao”.

Về nguyên nhân, được làm rõ là “do sự chủ quan của nhiều cơ quan quản lý liên quan, đặc biệt là một số địa phương chưa thực hiện nghiêm túc, triệt để, toàn diện các nhiệm vụ, giải pháp được giao. Người đứng đầu chính quyền các cấp, các sở, ban, ngành và lực lượng chức năng tại địa phương chưa nêu cao trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện các chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ”.

Và trong các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, cấp bách mà Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện, có nội dung: “Đảm bảo nguồn lực, kinh phí, bố trí cán bộ đủ năng lực, chuyên môn nghiệp vụ, khẩn trương hoàn thành việc khắc phục các tồn tại, hạn chế trong công tác chống khai thác IUU; kiên quyết xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vì lợi ích riêng cố tình thực hiện hành vi trái phép ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, hình ảnh của đất nước trên trường quốc tế”.

Dẫn ra nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đề nghị Chủ tịch Công đoàn Chi cục Thủy Sản và Kiểm ngư, ông Trần Xuân Nhuệ đánh giá về năng lực, chất lượng hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của 10 lao động trên 2 tàu kiểm ngư. Được biết đây là những người đã gắn bó thời gian rất dài trên 2 tàu kiểm ngư. Người ít thì cũng trên 10 năm, người lâu thì trên 20 năm, và đều là những người dày dặn kinh nghiệm trên biển.

Chủ tịch Công đoàn Trần Xuân Nhuệ đã nói: “Đi biển không phải cứ ngày một ngày hai là có thể làm được. Những công việc này đòi hỏi sự am hiểu về luồng lạch, sóng gió, máy móc, thiết bị đặc thù trên tàu và kinh nghiệm xử lý các tình huống trên biển. Để đào tạo được một người có thể sử dụng, vận hành tàu trên biển mất rất nhiều thời gian, không phải một sớm một chiều. Có thể hiểu đây là nghề đặc thù, đòi hỏi rất nhiều kỹ năng, kinh nghiệm. Vì vậy để tuyển dụng được một đội hình mới đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ hiện tại là bất khả thi, không thể bằng lực lượng lao động hiện có. Những người này đang thực hiện tốt nhiệm vụ của mình ở trên tàu…”.

Trong khi đó, theo Trưởng phòng Kiểm ngư Trần Châu Thành cho biết, trong nhiều năm qua, 10 lao động trên 2 tàu kiểm ngư không đơn thuần chỉ vận hành tàu, mà còn tham gia rất tích cực trong việc phát hiện, ngăn chặn, xử lý các tàu cá vi phạm pháp luật, khai thác hải sản bất hợp pháp.

“Trong công tác tuần tra biển, từng đã xảy ra rất nhiều vụ việc nguy cơ ảnh hưởng đến thân thể và cả tính mạng những lao động này. Họ chính là người thực hiện nhiệm vụ kiểm ngư trên biển. Vì vậy ngay khi biết về thực tế này, chúng tôi rất hẫng hụt…” - Trưởng phòng Kiểm ngư Trần Châu Thành nói trong nước mắt.