Xứ Nghệ sản sinh ra kho tàng văn hóa dân gian phong phú (*)

(Baonghean) - ... Dân tộc Việt Nam ta có nền văn hiến mấy ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, như núi cao khí phách hào hùng, tựa biển lớn tấm lòng nhân nghĩa. Cha ông ta quen chịu khổ nhưng không bao giờ đánh mất mình. Trung trực, can trường mà mưu lược, sáng tạo. Trong khó khăn, trước thử thách vẫn luôn hào sảng, yêu đời. Bằng phẩm giá ấy, bằng mồ hôi, nước mắt và cả xương máu, các thế hệ đi trước đã viết lên những trang sử rất đỗi tự hào, trao truyền cho chúng ta những di sản vô giá.

Đồng chí Vũ Đức Đam, Phó Thủ tướng Chính phủ phát biểu tại Lễ vinh danh

Sách Đại Nam nhất thống chí viết về xứ Nghệ: "Là vùng đất xấu, dân nghèo, tập tục cần kiệm, nhà nông chăm chỉ ruộng nương, học trò ưa chuộng học hành. Đó cũng là vùng đất đã tác thành ra bao lớp hiền nhân, là cái nôi sản sinh ra kho tàng văn hóa dân gian phong phú. Trong đó có Di sản Dân ca ví, giặm Nghệ - Tĩnh. Sản phẩm độc đáo ấy kết tinh từ lao động, từ đấu tranh, từ tình yêu, trí tuệ tài hoa của các dân tộc anh em trên vùng đất của núi Hồng, sông Lam. Biểu tượng của bản lĩnh hiên ngang, tinh thần hiếu học, trọng đạo lý, tôn thờ và luôn hướng về cái đẹp. Ngôn ngữ diễn xướng ví, giặm là sự kết tụ tuyệt vời của tiếng Việt với khẩu ngữ địa phương, của làn điệu dân ca Việt Nam với nhịp sống, điệu thức của vùng quê nắng gió, nhọc nhằn, quả cảm.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân xuất sắc. Ảnh: N.K

Từ thuở nằm nôi, tâm hồn người xứ Nghệ đã được tắm chất thi ca trong những lời ru của bà, của mẹ. Lớn lên cùng những bài hát đồng dao, những điệu ví, câu giặm gắn với cuộc sống mưu sinh và tình yêu quê hương, tình yêu đôi lứa. Mộc mạc mà ý nhị, dung dị mà mượt mà, lạc quan mà da diết, sôi nổi mà sâu lắng: “Hồng Sơn cao ngất mấy trùng/ Lam giang mấy trượng thì lòng bấy nhiêu”.

Vùng quê Nghệ Tĩnh vốn được biết đến như mảnh đất nghèo khó, khắc khổ đang từng ngày thay da, đổi thịt. Với những nhà máy, công trường mang tầm vóc của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng ý chí, tâm hồn, cốt cách của người xứ Nghệ thì chẳng đổi thay. Trong nét văn hóa, cốt cách của người Nghệ Tĩnh kết tinh, phản chiếu văn hóa, cốt cách của người Việt mà vẫn nguyên nét độc đáo, cao đẹp, rất riêng có của mình. Chúng ta cùng trân trọng bày tỏ lòng biết ơn và chúc mừng tất cả những tổ chức, cá nhân, đặc biệt là nhân dân 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đã sáng tạo, gìn giữ và phát huy những giá trị độc đáo, quý báu của Dân ca ví, giặm bằng nhiều phong trào, hình thức sinh hoạt, giao lưu phong phú, đóng góp tích cực cho sự nghiệp bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc; để những giá trị kết tinh từ tâm hồn Việt Nam trở thành một phần quý báu trong kho tàng văn hóa của nhân loại.

Thay mặt Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tôi trân trọng cảm ơn UNEScO, các tổ chức quốc tế, các quốc gia thành viên đã ủng hộ để Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh được vinh danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và mong muốn sẽ tiếp tục nhận được sự giúp đỡ, hợp tác quý báu đối với công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của Việt Nam.

Trong giờ phút vinh danh Dân ca ví, giặm, những người con đất Việt chúng ta nhớ lại trước lúc ra đi, Bác Hồ vô vàn kính yêu muốn nghe một câu hò xứ Nghệ. Bác muốn nghe câu ví, nhớ làng Sen từ thuở ấu thơ. Bác muốn nghe câu hát giặm quê nhà... để những bài ca đất nước theo Bác đến mênh mông, để non sông đinh ninh lời hẹn thề: "Rằng đã yêu Tổ quốc mình, càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca".

…Chúng ta hãy nguyện cùng nhau bảo vệ và phát huy những di sản văn hóa vô giá của dân tộc, trong đó có Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, để những nguồn mạch thanh trong, ấm nồng hơi thở nguồn cội nuôi dưỡng và nâng cánh tâm hồn Việt; để văn hóa Việt hòa trong dòng chảy văn minh nhân loại; tạo nền tảng tinh thần và động lực xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; để nền Văn hiến Việt Nam trường lưu muôn thuở…

----------------------------

(*) Trích phát biểu của đồng chí Vũ Đức Đam - Phó Thủ tướng Chính phủ tại buổi lễ, đầu đề do Báo Nghệ An đặt.