Bất cập bảo quản vắc - xin ở vùng khó

(Baonghean) - ​Ở các xã vùng sâu, vùng xa, công tác vận chuyển, bảo quản vắc - xin vẫn đang gặp nhiều khó khăn.

"Đường đi" của Vaccin

Một trong những yếu tố quan trọng để kiểm soát và giảm thiểu nguy cơ tử vong, hạn chế nguy cơ tai biến cho người sử dụng vắc xin là vắc-xin phải được bảo quản trong điều kiện nhiệt độ tốt nhất, thích hợp đối với từng loại. Việc bảo quản và vận chuyển vắc-xin ở Nghệ An hiện nay đang được tuân theo đúng các quy định đã ban hành của Bộ Y tế và Dự án Tiêm chủng mở rộng (TCMR), mới nhất là Thông tư số 12/2014/TT-BYT ngày 20/3/2014 của Bộ Y tế về Hướng dẫn việc quản lý sử dụng vắc-xin trong tiêm chủng.

Lãnh đạo ngành y tế kiểm tra công tác bảo quản vắc xin tại huyện Anh Sơn

Ông Thái Sỹ Thân, cán bộ chuyên trách tiêm chủng mở rộng, Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh Nghệ An cho biết: 2 tháng 1 lần, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Bộ Y tế sẽ có công văn gửi về cho tỉnh thông báo số lượng vắc-xin sẽ cấp sau khi đã có những tính toán sơ bộ về nhu cầu của tỉnh.

Về phía ngành Y tế Nghệ An sau khi nhận được thông báo này sẽ xem xét, phúc đáp lại để điều chỉnh số lượng vắc-xin đúng với yêu cầu thực tế. Vắc-xin sẽ được Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương vận chuyện bằng xe lạnh về hệ thống kho lạnh Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh để bảo quản, mỗi đợt là 252.000 liều.

Hàng tháng, Trung tâm Y tế các huyện, thành, thị sẽ cho xe ô tô với các hòm lạnh chuyên dụng đến nhận vắc xin ở Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh. Các hòm lạnh đều có thiết bị chuyên dụng nhằm đảm bảo vắc-xin được bảo quản ở nhiệt độ +2 đến + 8 độ C trong quá trình vận chuyển. Và ở Trung tâm y tế mỗi huyện, thành, thị đều có 1 - 2 tủ lạnh chuyên biệt để bảo quản vắc-xin.

Các đơn vị nhận Vắc xin từ kho lạnh của Trung tâm y tế dự phòng tỉnh.

Trước ngày tiêm theo lịch của chương trình tiêm chủng mở rộng, các trạm y tế xã, phường, thị trấn sẽ lên nhận vắc-xin ở Trung tâm y tế huyện. Tùy theo địa bàn trạm y tế xã cách xa trung tâm y tế bao nhiêu mà cán bộ y tế có thể đến nhận trước 1 ngày hay 1 buổi. Dụng cụ để bảo quản vận chuyển vắc-xin từ huyện về xã là các phích vắc-xin do Chương trình tiêm chủng mở rộng cấp.

Trước đây, các trung tâm y tế cho phép trạm y tế lấy vắc-xin trước lịch tiêm vài ba ngày, tuy nhiên sau khi có hàng loạt tai biến xảy ra, việc cấp phát vắc-xin cho tuyến xã được thắt chặt… Hầu hết các trạm y tế xã, phường, thị trấn đều đã được cấp phát tủ lạnh để bảo quản vắc-xin. Song vẫn phải nói rằng công tác vận chuyển, bảo quản hiện nay vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là tại các xã vùng sâu, vùng xa.

Khó trong vận chuyển, bảo quản

Khi xảy ra những tai biến trong tiêm chủng, nhiều người đặt ra nghi vấn: Nguồn vắc-xin không có vấn đề, quy trình tiêm chủng đảm bảo, vậy nguyên nhân là do quá trình vận chuyển, bảo quản vắc-xin không tốt dẫn tới những biến chứng đáng tiếc? Ví dụ như các vùng nông thôn, không có đầy đủ phương tiện hiện đại để bảo quản, thường xuyên mất điện ảnh hưởng tới yêu cầu nghiêm ngặt về nhiệt độ, ảnh hưởng tới chất lượng, tính an toàn của các loại vắc-xin tiêm chủng.

Tìm hiểu thực tế tại một số địa phương vùng sâu, vùng xa cho thấy những quan ngại này là có cơ sở… Tại Trạm Y tế xã Mỹ Lý (xã vùng sâu huyện Kỳ Sơn), điện lưới mới được kéo về mấy ngày nay. Cán bộ Trạm Y tế xã Mỹ Lý đang loay hoay với việc nối điện lưới vào tủ lạnh chuyên dụng bảo quản vắc-xin. Trước đây, tủ bảo quản vắc-xin của trạm chạy bằng điện năng lượng mặt trời. Từ năm 2012 đến nay, trạm chuyển về trụ sở mới, không có hệ thống điện năng lượng mặt trời nên tủ không hoạt động.

Phích đựng vắc xin đến vùng khó khăn.

Trạm trưởng Trạm Y tế xã Mỹ Lý, Vi Văn Thắng quyết định: “Do đường đi lại khó khăn, trước ngày tiêm chủng 1 ngày, trạm cử cán bộ ra trung tâm huyện nhận vắc-xin về. Vắc-xin được vận chuyển và bảo quản bằng phích chuyên dụng. Quá trình bảo quản chờ tiêm tại trạm, cán bộ y tế sẽ liên tục chú ý để bỏ đá lạnh vào, đảm bảo nhiệt độ của phích vắc-xin theo đúng quy định.

Trước năm 2014, trạm vẫn cử cán bộ đem vắc-xin về tiêm tại các bản lẻ. Việc vận chuyển đá lạnh và vắc-xin khá phức tạp. Từ năm 2014 trở lại đây, việc tiêm vắc-xin cho trẻ tập trung tại trạm, tạo thuận lợi hơn trong việc bảo đảm các liều vắc-xin không hư hại, đảm bảo phòng chống sốc. Tuy nhiên lại nảy sinh ra bất cập mới: Người dân không tuân thủ lịch tiêm vắc-xin cho trẻ, do đó, số vắc-xin không được tiêm đúng ngày buộc phải hủy bỏ. Số vắc-xin thừa không thể đem ra trung tâm y tế huyện để trả do trạm thiếu kinh phí.

Bác sỹ Lương Văn Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Kỳ Sơn cho hay: Khó khăn lớn nhất cho công tác vận chuyển, bảo quản vắc - xin ở Kỳ Sơn là giao thông, nhiều trạm y tế xã đã có tủ bảo quản nhưng lại không có điện. Vắc - xin nhận về thường phải tiêm luôn, nếu trẻ ốm qua khám sàng lọc phát hiện không đủ điều kiện tiêm thì liều vắc-xin đó phải chấp nhận hủy, trẻ muốn tiêm phải chờ tháng tiếp theo. Một khó khăn nữa là kinh phí hỗ trợ vận chuyển, bảo quản của chương trình khá hạn hẹp, trung bình mỗi trạm y tế vùng sâu, vùng xa được hỗ trợ 100.000 đồng/tháng cho việc vận chuyển, bảo quản vắc - xin. Trong khi chi phí thực mà cán bộ y tế bỏ ra nhiều hơn gấp bội…

Bác sỹ Nguyễn Xuân Hồng kiểm tra tra công tác bảo quản vắc xin tại trạm y tế. xã Thạch Giám, huyện Tương Dương.

Bác sỹ Lê Quang Trung, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Quế Phong cho biết: Mỗi lần trèo đèo lội suối đi tiêm chủng ở bản xa như bản Mông xã Tri Lễ, bản Huồi Máy, xã Cắm Muộn, cán bộ y tế cơ sở rất vất vả để vận chuyển đá lạnh, phích vắc xin, túi cứu thương. Vượt lên mọi khó khăn, cán bộ trạm vẫn phải tìm cách bảo quản vắc-xin đúng quy định tránh xảy ra những sự cố đáng tiếc...

Ông Thái Sỹ Thân khẳng định: Hiện tỉnh đã thực hiện các dự án kéo điện về vùng sâu, vùng xa; ngành Y tế đã trang bị, thay thế, sửa chữa tủ lạnh đựng vắc-xin cho hơn 200 trạm y tế xã, phường, thị trấn. Đồng thời mở các lớp tập huấn cho các cán bộ y tế thực hiện công tác tiêm chủng, trung bình mỗi cán bộ tiêm chủng cứ 3 năm lại được đào tạo 1 lần…

Thanh Sơn