Chuyển đổi mô hình quản lý chợ còn nhiều bất cập

(Baonghean) - Chuyển đổi mô hình quản lý, khai thác, kinh doanh chợ được coi là giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động và phù hợp với xu thế phát triển thương mại văn minh. Tuy nhiên, sau hơn 9 năm thực hiện chủ trương chuyển đổi, công tác này vẫn tồn tại nhiều bất cập...

Hiệu quả sau chuyển đổi

Thành phố Vinh là địa phương đi đầu trong thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý chợ, có 12/29 chợ trên địa bàn đã được chuyển đổi. Đơn cử, chợ Nông sản Tây chợ Vinh được đầu tư xây dựng theo hình thức BOT, đi vào hoạt động hơn 1 năm, trở thành chợ đầu mối thu mua, tiêu thụ nông sản cho nông dân trên địa bàn tỉnh.

» Chợ Đà Nẵng khác chợ Nghệ An như thế nào?

Chợ Giát (Quỳnh Lưu) sau khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp quản lý trở thành trung tâm giao thương sầm uất của huyện.

Từ khi chợ đi vào hoạt động, đã giải quyết được tình trạng buôn bán hàng hóa tràn lan khu vực đường Hồng Sơn, trước cổng chợ Vinh, tạo mỹ quan đô thị, trật tự, an toàn giao thông. Chợ đã giải quyết địa điểm kinh doanh cho gần 500 hộ tiểu thương có địa điểm kinh doanh ổn định.

Trước đây, chợ Giát (Quỳnh Lưu) chật hẹp, nhếch nhác, các hộ kinh doanh tràn cả ra đường buôn bán. Nhưng từ năm 2009, chợ được chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp quản lý, được đầu tư mở rộng, xây dựng 2 tầng khang trang, thu hút trên 820 hộ kinh doanh.

Ông Nguyễn Sơn Hà - Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Quỳnh Lưu cho biết: Trước đây, chợ đóng góp ngân sách địa phương chỉ gần 1 tỷ đồng/năm, nhưng những năm gần đây tăng lên 30 - 40%. Ngoài ra, doanh nghiệp quản lý đảm bảo việc đầu tư nâng cấp, cải tạo chợ, công tác PCCC an ninh trật tự, vệ sinh an toàn thực phẩm...

Còn vướng đủ đường

Tuy nhiên, theo đánh giá, Nghệ An là một trong những địa phương thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý chợ chậm nhất trong cả nước.

Thực hiện chủ trương chuyển đổi mô hình quản lý chợ từ năm 2007, đến nay chỉ có 16/405 chợ được chuyển đổi mô hình quản lý. Vì thế, việc khoán thu này vẫn còn thiếu thống nhất, gây thất thoát ngân sách.

Người được giao khoán, nhận khoán quản lý chưa quan tâm đầu tư cải tạo, nâng cấp chợ. Vì vậy, cơ sở vật chất của chợ ngày càng xuống cấp, nhất là công tác PCCC, vệ sinh an toàn thực phẩm.

Chợ Phong Toàn (TP Vinh) chuyển đổi do HTX quản lý nhưng chỉ thu hút được 160 hộ kinh doanh trong tổng số 400 ki-ốt.

Thực trạng chung của nhiều HTX quản lý chợ là số lượng xã viên còn ít, chưa phát triển được nhiều xã viên trong số thương nhân kinh doanh tại chợ nên vốn huy động thấp và hiệu quả kinh doanh chưa cao.

Chẳng hạn như chợ Phong Toàn (TP. Vinh) nằm vị trí khá thuận lợi, được đầu tư trên 20 tỷ đồng, xây dựng 2 tầng khang trang, do HTX quản lý nhưng đến nay, tầng 2 chợ vẫn chưa được sử dụng đến; mới chỉ có 160 hộ kinh doanh trong tổng 400 quầy ốt.

Chợ TTTM Võ Liệt (Thanh Chương) được doanh nghiệp đầu tư hàng tỷ đồng xây dựng, khai trương đã 6 năm nhưng vẫn bỏ hoang. Ảnh: Đình Hà

Mặc dù là địa phương thực hiện chuyển đổi chợ khá hiệu quả, nhưng theo ông Trần Quang Lâm - Trưởng phòng Kinh tế TP. Vinh, riêng với hình thức chuyển đổi từ chợ truyền thống sang HTX quản lý vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn: “Hiện nay, trên địa bàn có 3 chợ truyền thống đang hoạt động (chợ Bến Thủy, kênh Bắc, Cửa Bắc) được chuyển sang HTX quản lý.

Thế nhưng, khi vận động thành lập HTX, hầu hết các tiểu thương vốn ít, nên chỉ có một số hộ đóng góp vốn và trở thành thành viên của HTX. Số hộ không phải thành viên HTX luôn lo lắng sợ mất địa điểm kinh doanh, dẫn đến xung đột”.

Có những chợ được doanh nghiệp đầu tư xây dựng mới, nhưng vẫn “vướng” đủ đường đành bỏ hoang, lãng phí nguồn ngân sách lớn.

Tỷ lệ các thành phần tham gia quản lý 405 chợ trên địa bàn. Đồ họa: Trần Hải

Đơn cử, chợ TTTM Võ Liệt (Thanh Chương) được đầu tư hàng chục tỷ đồng xây dựng nhằm thay thế cho chợ cũ đã bị xuống cấp, nhưng dù đã khai trương hơn 6 năm, TTTM này vẫn “án binh bất động”.

Trao đổi về nguyên nhân người dân không mặn mà với TTTM mới, ông Trần Văn Kỳ - Chủ tịch UBND xã Võ Liệt cho biết: Người dân địa phương và tiểu thương đã có thói quen kinh doanh ở chợ cũ ngay sát cầu Rộ. Mặt khác, việc thiết kế các ki-ốt trong chợ quá nhỏ, phí chợ cao hơn, vị trí không thuận tiện... ”.

Còn nhiều vướng mắc trong việc thực hiện chủ trương chuyển đổi mô hình quản lý chợ. Theo bà Võ Thị An - Phó Giám đốc Sở Công Thương, khó khăn nhất trong công tác chuyển đổi mô hình quản lý chợ hiện nay là chưa nhận được sự đồng tình cao của UBND các xã, phường, BQL chợ và thiếu mặn mà của các doanh nghiệp. Mặt khác, quy trình, thủ tục chuyển đổi mô hình quản lý chợ được UBND tỉnh ban hành, trong đó có quy chế đấu thầu cho các tổ chức, cá nhân thực hiện đầu tư, quản lý, khai thác chợ không còn phù hợp thực tế.

Bởi vậy, để tạo “hành lang” cho công tác chuyển đổi mô hình quản lý chợ, Sở Công Thương đang trình Tỉnh ủy quy định “Về quy trình chuyển đổi mô hình tổ chức, quản lý, kinh doanh khai thác kinh doanh chợ trên địa bàn Nghệ An”. Theo đó, tùy vào thời điểm, các địa phương sẽ lựa chọn được chợ cần chuyển đổi và xây dựng lộ trình chuyển đổi cụ thể. Sau khi UBND tỉnh ban hành quy định, sẽ có hướng dẫn cụ thể để các địa phương áp dụng, tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện chuyển đổi chợ.

Đinh Nguyệt