“Cú rung lắc” ngay trước thềm Giáng sinh trên chính trường Mỹ

Vụ việc không có gì lạ ở “xứ Cờ hoa” nhưng lần này nó diễn ra vào đúng thời điểm cuối năm khi chính trường Mỹ đang trải qua những ngày “hỗn loạn”.

Đúng trưa thứ Bảy 22/12 (giờ Việt Nam), chính phủ Mỹ đã đóng cửa một phần vì thiếu kinh phí hoạt động. Ảnh: Getty

Già néo đứt dây

Đúng trưa thứ Bảy 22/12 (giờ Việt Nam), Chính phủ Mỹ đã đóng cửa một phần vì thiếu kinh phí hoạt động. Như vậy, từ nay cho đến lúc đó, nhiều bộ và cơ quan chính phủ Mỹ, trong đó có các bộ An ninh Nội địa, Giao thông, Nội vụ, Nông nghiệp, Ngoại giao hay Tư pháp... phải chấp nhận cảnh không có tiền hoạt động, tác động tiêu cực đến công việc và cuộc sống của khoảng 800.000 nhân viên liên bang trong dịp lễ cuối năm.

Khoảng 420.000 nhân viên phục vụ trong những lĩnh vực trọng yếu như an ninh vẫn phải đi làm mà không lĩnh đồng lương nào trong khi số còn lại sẽ “chơi dài” và đương nhiên là không lương.

Đây là lần thứ ba chính phủ Mỹ đóng cửa trong năm nay sau lần đóng cửa 3 ngày hồi tháng 1 và lần đóng cửa ngắn hồi tháng 2. Nhưng lần này, tình hình có vẻ căng thẳng hơn.

Dù các cuộc thảo luận vẫn đang diễn ra nhưng theo giới quan sát ở Mỹ, có thể đến sau Giáng sinh các bên mới đạt được thỏa thuận về vấn đề ngân sách.

Nguyên nhân chính khiến Đồi Capitol không thể thông qua một dự luật ngân sách tạm thời cho Chính phủ liên bang duy trì hoạt động ổn định tới tháng 2/2019 là do bất đồng giữa Nhà Trắng và các nghị sĩ về khoản ngân sách hơn 5 tỷ USD để xây bức tường biên giới Mỹ - Mexico.

Trước đó, Hạ viện đã thông qua khoản ngân sách này nhưng tại Thượng viện thì bác bỏ vì các nghị sĩ Dân chủ kiên quyết phản đối việc xây dựng bức tường mà Tổng thống Donald Trump cho là sẽ giúp ngăn chặn di dân vào Mỹ bất hợp pháp.

Du khách không thể tham quan cây thông Giáng sinh gần Nhà Trắng do chính phủ ngừng hoạt động một phần. Ảnh: Reuters

Về phần mình, ông chủ Nhà Trắng khẳng định sẽ không phê chuẩn ngân sách nếu dự luật chi tiêu tạm thời không bao gồm khoản tài chính này. Ông Trump thậm chí công khai ủng hộ việc đóng cửa chính phủ trong nhiều tháng cho đến khi có tiền xây tường biên giới.

Có thể nói, câu chuyện biên giới Mexico đã chia rẽ Quốc hội Mỹ suốt thời gian qua, kể từ khi ông Trump nhậm chức. Và mâu thuẫn lần này dẫn đến đóng cửa một phần chính phủ Mỹ, một lần nữa cho thấy thái độ không khoan nhượng của Tổng thống Mỹ Donald Trump trước vấn đề ông coi là ưu tiên số 1 trong nhiệm kỳ của mình.

“Già néo sẽ đứt dây”! Cuộc đối đầu không khoan nhượng trên chính trường Mỹ giữa Tổng thống và các nghị sĩ phe Dân chủ rồi đây sẽ còn phức tạp hơn khi các cuộc thương lượng về ngân sách sẽ được tiếp tục vào những ngày đầu năm mới 2019.

Hậu quả đến đâu?

Thực tế, chuyện chính phủ phải đóng cửa đã không còn xa lại gì với người dân Mỹ. Từ năm 1981 đến nay, nước Mỹ đã trải qua 13 lần chính phủ phải đóng cửa và dịp đóng cửa này của chính quyền Tổng thống Trump là lần thứ 14. Nhiều người Mỹ vì thế trở nên thờ ơ, không quan tâm.

Bởi suy cho cùng, chính phủ liên bang đóng cửa nhưng chính quyền các tiểu bang vẫn hoạt động, các dịch vụ xã hội dường như không mấy bị xáo trộn.

Tuy vậy, xét về kinh tế, mỗi đợt khủng hoảng như vậy thường gây thiệt hại hàng tỷ đô la cho kinh tế Mỹ. Cụ thể, theo ước tính, nền kinh tế Mỹ sẽ bị thiệt hại khoảng 6,5 tỷ USD nếu chính phủ bị đóng cửa chỉ trong một tuần.

Về chính trị, việc chính phủ tạm đóng cửa tiếp tục khắc sâu những mâu thuẫn và thế đối đầu mang tính “thâm căn cố đế” trên chính trường nước Mỹ và là dấu hiệu xấu cho sự hợp tác trong Quốc hội Mỹ trong năm tới - thời điểm đảng Dân chủ sẽ mạnh tay hơn khi họ nắm quyền kiểm soát Hạ viện.

Với cá nhân Tổng thống Doanld Trump, sự việc ít nhiều cũng khiến ông bị “mất điểm” về đối nội, đặc biệt đây là năm đầu tiên trong vòng nhiều thập kỷ qua, chính phủ Mỹ phải đóng cửa tới 3 lần trong 1 năm.

Thực trạng chính trường Mỹ từ trước tới nay cho thấy khó dự luật hay giải pháp nào được thông qua suôn sẻ nếu không có sự thỏa hiệp giữa đôi bên. Tuy nhiên, hiện tại, đảng Dân Chủ nhắc đi nhắc lại là sẽ không chấp nhận tài trợ cho bức tường biên giới với Mexico.

“Thật là xấu hổ khi Tổng thống, người đang đưa đất nước đến sự hỗn loạn, lại tiếp tục lên cơn giận dỗi và làm ảnh hưởng đến những người vô tội. Cơn giận dỗi của ông Trump sẽ không giúp ông ấy có được bức tường biên giới đâu".

Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo Dân chủ ở Thượng viện Mỹ.

Trong khi đó, Tổng thống Trump cũng không muốn từ bỏ ý định của mình vì hai năm sau lời cam kết lúc nhậm chức, “bức tường” vẫn chưa thành hiện thực.

Và để có được những lá phiếu của những cử tri trong cuộc bỏ phiếu vào năm 2020, ông Trump cần thực hiện cho được những cam kết của mình.

Bối cảnh như vậy cho thấy, cuộc thương lượng sắp tới về vấn đề ngân sách sẽ cực kỳ khó khăn và phức tạp, không loại trừ khả năng chính trường Mỹ sẽ đối mặt với một “cơn bão tố” mới.

Đáng chú ý, “cuộc chiến ngân sách” lần này giống như một “cơn rung lắc” diễn ra trong bối cảnh chính trường Mỹ đang trong giai đoạn hỗn loạn, như cách nói của một số nghị sĩ Mỹ.

Trong tuần qua, Tổng thống Trump đột ngột tuyên bố rút quân khỏi Syria. Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis đã từ chức để phản đối quyết định này và có thể tiếp theo là nhiều quan chức khác cũng có hành động tương tự.

Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis từ chức vì không tán thành quyết định rút quân khỏi Syria của Tổng thống Donald Trump. Ảnh: AP

Chưa hết, thị trường chứng khoán và tài chính nhuốm màu ảm đạm, giá cổ phiếu Mỹ có 1 tuần giao dịch “tồi tệ” nhất trong năm… giữa lúc giới đầu tư lo ngại tăng trưởng kinh tế chậm hơn và Cục Dự trữ Liên bang dự kiến tiếp tục tăng lãi suất trong năm tới cũng như cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung chưa có hồi kết…

Rõ ràng, những gì xảy ra trong những ngày cuối cùng của năm 2018 dường như tái hiện hình ảnh một nước Mỹ chia rẽ, nhiều nguy cơ rủi ro và khủng hoảng chính trường có thể đến bất cứ lúc nào - những điều đã diễn ra suốt 1 năm qua.

Điều này không chỉ vẽ lên viễn cảnh đầy u ám cho nước Mỹ trong năm 2019, với nhiều diễn biến khó lường mà còn làm xói mòn uy tín và hình ảnh của 1 cường quốc đối với thế giới bên ngoài./.