Điểm đặc biệt của 3 khối xe Nghi trượng 2/9 trên Quảng trường Ba Đình

Ít ai biết rằng, tác giả của những khối xe Nghi trượng đó là một họa sĩ - quân nhân QĐND Việt Nam. Ông đã vinh dự nhiều lần thiết kế các khối xe Nghi trượng trong các dịp lễ trọng đại của đất nước.

Một ngày giữa tháng 8, trong căn phòng làm việc nhỏ ở tầng 3 tại phố Lý Nam Đế (Hà Nội), Thượng tá, họa sĩ Nguyễn Tuấn Long (Trợ lý mỹ thuật toàn quân, Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam) bận rộn với những cuộc gọi trao đổi chuyên môn với đơn vị thi công về tình hình tiến độ của toàn khối xe Nghi trượng.

Những tuần cận kề 2/9 cùng với nhiều lực lượng, họa sĩ Long cũng “lên dây cót” tinh thần làm việc không ngừng nghỉ để “những đứa con tinh thần” sớm được thành hình.

Cách đây 10 năm, vào các dịp kỷ niệm 40 năm thống nhất đất nước, 70 năm Quốc khánh và gần đây nhất là 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, Thượng tá, họa sĩ Nguyễn Tuấn Long cùng ê-kíp thực hiện cũng vinh dự được giao đảm trách nhiệm vụ thiết kế, tạo hình các khối xe Nghi trượng.

Chia sẻ với VietNamNet, ông Long giới thiệu về từng chồng tập giấy A4 từ những trang phác thảo với hình sơ khai đầu tiên đến những phiên bản hoàn chỉnh được vẽ 3D trên máy tính. “Tôi cũng không nhớ rõ chính xác ngày mình đặt bút vẽ các khối Nghi trượng này nhưng với niềm vinh dự từng được nhiều lần giao nhiệm vụ, trong tôi vẫn luôn thường trực tư duy các ý tưởng chứ không phải khi giao nhiệm vụ mới làm”, anh Long tâm sự.

“Theo cá nhân tôi, khối Nghi trượng là bộ khánh tiết đặc biệt trong những dịp lễ đặc biệt của Quốc gia”, họa sĩ Long cho biết. Trang trí khánh tiết có hình thức trong hội trường, hình thức ngoài trời. Với khối xe Nghi trượng, đây là bộ khánh tiết chuyển động ngoài trời, được tôn vinh và nâng cao bởi ngôn ngữ nghệ thuật tạo hình.

Khối xe Nghi trượng là một phần quan trọng của các lễ kỷ niệm lớn của đất nước, bao gồm các xe được thiết kế công phu, trang trí tỉ mỉ, mang tính biểu tượng cao, thể hiện ý nghĩa chính trị và tinh thần dân tộc, là khối dẫn đầu, mở màn đoàn diễu binh, diễu hành để thể hiện sự uy nghiêm và trang trọng của sự kiện. Vì vậy, vai trò của khối xe Nghi trượng khác biệt với các xe mô hình tuyên truyền thông thường.

Họa sĩ Long cho biết, thông lệ ở các lễ kỷ niệm cấp quốc gia thường có 3 xe nghi trượng gồm: Xe rước Quốc huy, xe rước chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh và xe rước biểu tượng theo chủ đề của năm kỷ niệm đó. Chính vì vậy, việc tư duy tạo hình, thiết kế ngoài chuyên môn mỹ thuật còn phải luôn bám sát mệnh đề tư tưởng, tính chất của chính sự kiện ấy.

Ngay từ khi được giao trọng trách, “với tinh thần của một người lính, họa sĩ và đặc biệt là với tinh thần con dân nước Việt”, Thượng tá Nguyễn Tuấn Long xác định đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, với tâm thế luôn phải đặt nhiệm vụ lên hàng đầu. Niềm tự hào về đất nước, sự tri ân với lịch sử là chất xúc tác giúp ông hiện lên những ý tưởng. “Hằng ngày đi trên các tuyến phố rợp cờ đỏ, lòng tôi lại tràn lên sự tự hào, đôi khi rưng rưng vì xúc động”, ông giãi bày.

Yêu cầu đặt ra là các xe Nghi trượng phải thể hiện được những gì hồn cốt nhất, đặc trưng nhất của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, cũng cần thể hiện tính uy nghiêm, trang trọng của sự kiện; khơi dậy khí thế hào hùng, lòng tự tôn, tự hào dân tộc.

Ông Long cho biết, việc thiết kế cần bảo đảm chặt chẽ về tư tưởng, gắn liền với ý nghĩa chính trị, yếu tố lịch sử của sự kiện; góp phần lan tỏa những giá trị tư tưởng của giai đoạn cách mạng mới thông qua hình thức và ngôn ngữ biểu đạt xúc tích, cô đọng; thể hiện chất lượng mỹ thuật tối đa; đậm nét văn hóa dân tộc...

Với 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, các khối xe thiết kế phải đảm bảo tương xứng với tầm vóc, ý nghĩa của lễ kỷ niệm và không gian Quảng trường Ba Đình, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Với xe rước Quốc huy, ông Long chia sẻ, xe Nghi trượng của Lễ kỷ niệm Quốc khánh sẽ khác với các kỷ niệm lễ chiến thắng. “Đợt kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, xe rước Quốc huy được thiết kế giữa khối biểu tượng và khối thân xe sao cho mang tinh thần chiến đấu và chiến thắng như người chiến sĩ Điện Biên năm xưa vươn lên với sức mạnh chiến đấu. Trong khi đó, đối với xe rước Quốc huy lần này sẽ toát lên vẻ uy nghiêm, huy hoàng với những yếu tố đặc trưng của tinh thần dân tộc”, ông cho biết.

Xe rước Quốc huy được kết cấu bởi 2 khối liên quan mật thiết về nội dung, ý nghĩa (khối khánh tiết và khối thân xe) truyền tải thông điệp, tư tưởng.

Tạo hình thân xe được phát triển từ họa tiết “chèo thuyền” - một họa tiết trên trống đồng Đông Sơn, thể hiện “sức mạnh đoàn kết tập thể”; kết hợp với khối khánh tiết chính gồm: Biểu tượng Quốc huy, cờ Đảng và cờ Tổ quốc ở vị trí trung tâm. Với ý niệm nhằm tôn vinh, ca ngợi Đảng, Chính phủ đã dẫn đường, chỉ lối thành công khối đại đoàn kết dân tộc.

Bằng thiết kế tạo hình chuyển động theo hướng tiến về phía trước, những họa tiết mang yếu tố đặc trưng của văn hóa truyền thống Việt Nam được biểu đạt qua những hình khối giản lược, màu sắc chắt lọc theo tông chủ đạo “đỏ và vàng”, khối xe mang vẻ huy hoàng, uy nghiêm và trang trọng.

Quá trình hành tiến, kết hợp với đội hình diễu hành theo xe là lực lượng đại diện cho cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam. Tổng thể khối xe rước Quốc huy là biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết dân tộc Việt Nam, nguyện một lòng đi theo con đường XHCN mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn - đưa “con thuyền cách mạng Việt Nam” cập bến bờ vinh quang, hạnh phúc.

Với xe rước tượng chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông Long xúc động chia sẻ, so với các lễ kỷ niệm trước, hình tượng của Bác sẽ được khắc họa rất đặc biệt.

Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại rạng ngời với cử chỉ khoan thai, ấm áp bên khối cờ Tổ quốc được tạo thành hình chữ S. Trên tổng thể kết cấu khối xe được thiết kế cách điệu như đài hoa từ những cánh hoa sen tượng trưng cho sự tinh khiết, ca ngợi sự thanh cao, giản dị, gần gũi và tình cảm của Bác với dân tộc Việt Nam.

Bằng những khối tạo hình mạch lạc, màu sắc đồng bộ cùng với các khối xe theo phong cách truyền thống; đặc biệt, với hình thức rước tượng chân dung Bác, ông cho hay, đây là sự đổi mới thị giác để đem đến cho công chúng những ấn tượng, cảm xúc chân thực và trang trọng nhất.

Quá trình hành tiến, khi kết hợp với trang phục, đạo cụ của thanh, thiếu niên diễu hành, tổng thể khối xe sẽ tạo thành bản hòa sắc rực rỡ, một không khí vui tươi, phấn khởi như tình yêu thiêng liêng và lòng mong mỏi của Bác dành cho thế hệ tương lai của đất nước.

Xe rước biểu tượng 80 năm - đây chính là khối xe điểm nhấn trong lễ kỷ niệm, họa sĩ Nguyễn Tuấn Long cho biết, xe biểu tượng dịp 80 năm Quốc khánh khác hoàn toàn so với dịp 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ.

“Chúng tôi đã ý thức, định hướng sáng tác sao cho bên cạnh việc đáp ứng các yêu cầu cần thiết với lễ kỷ niệm, còn phải bám sát và phản ánh được mệnh đề tư tưởng, ý nghĩa chính trị của giai đoạn cách mạng mới - giai đoạn Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, ông nêu rõ.

Hình tượng chính của xe là khối cờ Tổ quốc được tạo hình mang tinh thần sức mạnh, với khí thế “vươn mình, cất cánh” tượng trưng cho ước nguyện “dân tộc cường thịnh, trường tồn - đất nước phồn vinh, hạnh phúc”. Bố cục hình ảnh ngôi sao như tiên phong dẫn đường, phản ánh khát vọng tỏa sáng, vươn cao, bay xa của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Tổng thể khối xe là thông điệp tinh thần về sức mạnh Việt Nam trong tư thế tự hào, vững vàng tiến về phía trước. Quá trình hành tiến, kết hợp với trang phục, đạo cụ của lực lượng diễu hành, khối xe sẽ tạo thành sự chuyển động mạnh mẽ, tạo ấn tượng thị giác tích cực và cảm xúc thẩm mỹ tốt đẹp.

Từ những bản vẽ đã hoàn chỉnh và được sự thống nhất của các cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, các mẫu xe Nghi trượng do Thượng tá, họa sĩ Nguyễn Tuấn Long thiết kế cùng ê-kíp thi công thực hiện, sau bao khó khăn, vất vả đã được xuất hiện lần đầu tại buổi tổng hợp luyện, sơ duyệt, tổng duyệt diễu binh, diễu hành trên Quảng trường Ba Đình và thực hiện nhiệm vụ chính thức trong lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam.

Ảnh: Phạm Hải - Thế Bằng

Thiết kế: Phạm Luyện