Điện thoại di động làm tăng nguy cơ mắc các triệu chứng trầm cảm

Việc dành quá nhiều thời gian trước màn hình, từ điện thoại, máy tính đến tivi đang ngày càng được xem là yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc các triệu chứng trầm cảm, đặc biệt rõ rệt ở trẻ em gái.

Nguyên nhân chính được chỉ ra là do thói quen này ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng và thời lượng giấc ngủ của trẻ, một yếu tố then chốt trong việc duy trì sức khỏe tâm thần.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trầm cảm là một rối loạn tâm lý phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 5% dân số trưởng thành toàn cầu. Đáng chú ý, ở nhóm tuổi thanh thiếu niên, trầm cảm được xem là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra gánh nặng bệnh tật.

WHO cũng cảnh báo rằng, khoảng 14% trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 10 đến 19 đang sống chung với các rối loạn sức khỏe tâm thần.

Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp này vẫn chưa được phát hiện hoặc điều trị đúng mức, một phần do thiếu kiến thức và nhận thức về các dấu hiệu cũng như nguyên nhân của những căn bệnh này.

Mới đây, một nhóm các nhà nghiên cứu đã thực hiện một nghiên cứu quy mô lớn tại Thụy Điển, theo dõi hơn 4.800 học sinh từ 12 đến 16 tuổi trong suốt 1 năm.

Nghiên cứu được chia thành 3 giai đoạn khác nhau nhằm ghi nhận dữ liệu về thời gian sử dụng thiết bị điện tử, chất lượng và số lượng giấc ngủ, cũng như các biểu hiện liên quan đến trầm cảm ở nhóm đối tượng này.

Kết quả cho thấy, những học sinh dành nhiều thời gian sử dụng màn hình có xu hướng đi ngủ muộn hơn và gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì chất lượng giấc ngủ. Nói cách khác, thời gian dùng thiết bị điện tử càng tăng thì giấc ngủ càng bị ảnh hưởng, kéo theo các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng, ánh sáng xanh phát ra từ màn hình, một loại ánh sáng có bước sóng ngắn chính là một trong những thủ phạm lớn nhất.

Theo Trường Y Harvard (Mỹ), mặc dù ánh sáng xanh có thể giúp con người tỉnh táo và tập trung hơn vào ban ngày, nhưng vào ban đêm, nó lại gây rối loạn nghiêm trọng cho nhịp sinh học của cơ thể.

Cụ thể, ánh sáng xanh có thể ức chế việc sản sinh melatonin, loại hormone hỗ trợ giấc ngủ, khiến cơ thể hiểu nhầm rằng vẫn đang trong trạng thái “thức”, từ đó trì hoãn quá trình đi vào giấc ngủ và làm xáo trộn toàn bộ chu kỳ ngủ – thức tự nhiên.

“Chúng tôi nhận thấy rằng thời gian sử dụng màn hình có xu hướng đẩy giờ đi ngủ sang muộn hơn, và điều đó phá vỡ cùng lúc nhiều khía cạnh của hệ thống sinh học kiểm soát giấc ngủ của con người”, nhóm nghiên cứu viết.

Khi phân tích sâu hơn, các nhà khoa học nhận thấy sự khác biệt đáng kể giữa nam và nữ. Ở các bé trai, việc sử dụng màn hình quá mức có liên hệ trực tiếp đến các triệu chứng trầm cảm sau 12 tháng.

Trong khi đó, ở các bé gái, mối liên hệ này lại mang tính gián tiếp, tác động tiêu cực đến giấc ngủ chính là “cầu nối” giữa việc dùng thiết bị và sự gia tăng nguy cơ trầm cảm.

Nói cách khác, ở trẻ em gái, chính sự gián đoạn giấc ngủ như ngủ không đủ giấc, ngủ muộn, hoặc chất lượng giấc ngủ suy giảm là yếu tố khiến các biểu hiện trầm cảm trở nên trầm trọng hơn.

Điều này cho thấy rằng để bảo vệ sức khỏe tâm thần của trẻ, đặc biệt là bé gái trong độ tuổi vị thành niên, việc kiểm soát thời gian sử dụng màn hình và xây dựng thói quen ngủ lành mạnh là điều vô cùng quan trọng.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng, chất lượng và thời lượng giấc ngủ có thể đóng vai trò trung gian trong mối quan hệ giữa việc sử dụng màn hình và các triệu chứng trầm cảm ở trẻ em gái.

Cụ thể, họ ước tính rằng yếu tố liên quan đến giấc ngủ có thể giải thích từ 38% đến 57% ảnh hưởng tiêu cực của thời gian dùng thiết bị điện tử đến tình trạng trầm cảm ở nhóm đối tượng này.

“Trong nghiên cứu này, chúng tôi ghi nhận rằng những thanh thiếu niên báo cáo sử dụng màn hình trong thời gian dài có xu hướng hình thành các thói quen ngủ kém lành mạnh theo thời gian, chẳng hạn như ngủ muộn, ngủ không đủ giấc hoặc có giấc ngủ chập chờn. Chính sự suy giảm chất lượng giấc ngủ này, về lâu dài, đã góp phần làm tăng các biểu hiện của trầm cảm, đặc biệt rõ rệt ở các bé gái”, nhóm nghiên cứu nhận định.

Kết luận này càng củng cố thêm mối quan ngại của giới chuyên gia và y tế về việc trẻ em và thanh thiếu niên ngày càng dành nhiều thời gian trước màn hình, từ điện thoại thông minh, máy tính bảng đến máy tính và tivi.

Những phát hiện trên cũng phù hợp với khuyến nghị mới nhất từ Cơ quan Y tế Công cộng Thụy Điển, trong đó nhấn mạnh rằng thanh thiếu niên nên giới hạn việc sử dụng thiết bị điện tử không quá 2 đến 3 giờ mỗi ngày để bảo vệ sức khỏe tâm thần và thể chất.

Theo các nhà nghiên cứu, việc giảm thời lượng sử dụng thiết bị, đặc biệt là ở nhóm nữ vị thành niên có thể mang lại hiệu quả đáng kể trong việc giảm nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng trầm cảm.

Nói cách khác, kiểm soát thời gian sử dụng màn hình không chỉ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ mà còn là một biện pháp quan trọng nhằm ngăn ngừa các vấn đề tâm lý nghiêm trọng ở thanh thiếu niên trong bối cảnh xã hội hiện đại ngày càng bị công nghệ chi phối.