Lệnh cấm nhập cư của Trump giống đạo luật 100 năm trước?

(Baonghean.vn) - Tổng thống Donald Trump mới đây đã gọi phán quyết của tòa liên bang nhằm đình chỉ mệnh lệnh hành pháp gây tranh cãi của ông, cấm nhập cảnh một bộ phận nhấp định người nhập cư và di cư vào Mỹ là “trò nực cười”.

Người nhập cư đến đảo Ellis, New York hôm 27/5/1920.

Nhiều người Mỹ kịch liệt phản đối. Nhưng trên thực tế, việc ngăn những mảnh đời tuyệt vọng tìm cách đặt chân vào Mỹ có nguồn gốc sâu xa trong lịch sử. Đúng 100 năm về trước, nước Mỹ đã thông qua luật nhập cư nghiêm ngặt nhất thời bấy giờ: Đạo luật Nhập cư 1917.

Luật hạn chế việc nhập cư của “những đối tượng không được ưa thích”, bao gồm nhiều người đến từ Trung Đông và châu Á, thông quá tăng thuế, các cuộc kiểm tra và cả lệnh cấm công khai.

Lệnh cấm của Trump đã châm ngòi cho các cuộc biểu tình trên khắp nước Mỹ cũng như sự lên án rộng rãi, cũng có nhiều nét tương đồng đến kỳ quặc với bộ luật 1 thế kỷ trước - theo giới quan sát là nhắm vào một số người và áp đặt các cuộc kiểm tra dưới hình thức “cực kỳ kỹ lưỡng”.

Đạo luật Nhập cư 1917 là gì?

Đạo luật Nhập cư này đưa ra một danh sách dài, nhập nhằng những người không được phép đặt chân vào lãnh thổ Mỹ.

Theo đó, những người này bao gồm “toàn bộ những kẻ ngốc nghếch, đần độn, những người thần trí không minh mẫn, những người mắc chứng động kinh, người điên… người nghiện rượu kinh niên, người nghèo, ăn xin chuyên nghiệp”, cùng những người mắc bệnh lao hay các chứng bệnh truyền nhiễm khác. Luật còn cấm tội phạm giết người, người đa thê, đa phu, gái mại dâm cùng bọn buôn người, và tương tự như lệnh cấm của Trump - đạo luật cũ cấm cửa những người “ủng hộ dù bạo lực hoặc vũ lực lật đổ Chính phủ Mỹ, hoặc mọi hình thức luật pháp” …

Để những người này không thể nhập cảnh, luật tăng thuế đối với hầu hết người trưởng thành nhập cư vào Mỹ. Ngoài ra, còn có một cuộc kiểm tra khả năng đọc viết, yêu cầu những người mới đến trên 16 tuổi phải chứng tỏ khả năng đọc hiểu cơ bản bằng bất kỳ ngôn ngữ nào.

Thêm vào đó, luật cũng cấm những người đến từ “Khu vực cấm châu Á”, bao gồm Ấn Độ, Afghanistan, Iran, Saudi Arabia, Nga, Đông Nam Á và các đảo châu Á-Thái Bình Dương hiện nay.

Trung Quốc không nằm trong danh sách trên, song người Trung Quốc đã bị từ chối cấp thị thực nhập cảnh theo Đạo luật Loại trừ người Trung Quốc năm 1882 mà mãi đến năm 1943 mới bị bãi bỏ.

Ngoại lệ chỉ dành cho Nhật Bản và Philippines. Nhật Bản đã tình nguyện hạn chế người dân nước này di cư sang Mỹ vào năm 1907, còn Philippines khi ấy là thuộc địa của Mỹ.

Kiểm tra mắt của người nhập cư tại Đảo Ellis, Cảng New York đầu những năm 1900.

Phản ứng trước đạo luật 1917

Các nhà lập pháp Mỹ đã soạn thảo và thông qua luật nhập cư xem đó là điều cần thiết để bảo đảm an ninh cho đất nước, trong bối cảnh Chiến tranh thế giới thứ 1 đang bước vào giai đoạn căng thẳng. Có không ít quan điểm đồng thuận, cho rằng luật ban hành là điều hợp lý, song thực tế không tránh khỏi luồng phản đối khi được ban hành. Chính Tổng thống lúc bấy giờ là Woodrow Wilson đã phủ quyết, nhưng Quốc hội lại phủ quyết chính quyền phủ quyết này. Wilson cho rằng luật mâu thuẫn với các giá trị của Mỹ và ngăn người tốt gia nhập xã hội Mỹ. Phản ứng quốc tế cũng rất căng thẳng, rất nhiều nước có tên trong danh sách cấm đã lên tiếng chỉ trích luật trên.

Nét tương đồng trong lệnh cấm của Trump

Ngày 27/1, Trump ký sắc lệnh hành pháp đình chỉ nhập cư từ 7 quốc gia người Hồi giáo chiếm đa số trong vòng 90 ngày, ngừng chương trình người di cư của Mỹ trong 120 ngày và cấm không hạn định người di cư Syria đặt chân vào Mỹ.

“Tôi đang thiết lập các biện pháp sàng lọc mới để ngăn các phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan đặt chân vào Mỹ. Chúng ta không hề muốn chúng có mặt tại đây”, Trump nói khi đặt bút ký sắc lệnh tại Lầu Năm Góc.

Tổng số người di cư được phép vào Mỹ cũng hạn định trong năm 2017 ở ngưỡng 50.000, giảm hơn 1 nửa so với ngưỡng trước đó là 110.000. Sắc lệnh là sự hiện thực hóa lời hứa của Trump khi tranh cử là siết chặt biên giới và chặn những người di cư nhất định vào Mỹ.

Dù Đạo luật Nhập cư 1917 có tác động sâu rộng hơn so với sắc lệnh của Trump, giới quan sát vẫn khẳng định chúng tương đồng ít nhất 3 điểm: thứ nhất, người ủng hộ cả 2 đều lập luật lệnh cấm là cần thiết đối với an ninh quốc gia. Thứ 2, lệnh cấm áp đặt hình thức kiểm tra. Thứ 3, lệnh cấm dường như là sự phân biệt đối xử dựa trên gốc gác của mọi người.

Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson đã phủ quyết Đạo luật Nhập cư 1917.

Tác động gì sẽ xảy đến?

Rất khó lượng hóa tác động của các lệnh cấm nhập cư. Khi người di cư, người nhập cư bị cấm nhập cảnh vào các nước, mọi người cũng không thể tránh khỏi nguy hiểm, thậm chí vẫn có thể bị tổn hại, sát hại; các gia đình chịu ly tán, cơ hội vuột mất, tài chính chi cho du lịch, đi lại tổn thất. Các nước đích có thể mất nguồn lao động, tri thức và tay nghề có thể củng cố xã hội và nền kinh tế của họ.

Trên thực tế, Đạo luật Nhập cư 1917 đã bị các doanh nghiệp tại khu vực Tây Nam nước Mỹ đặt nghi vấn, cho rằng các cuộc kiểm tra khả năng đọc hiểu là rào cản cấm người lao động Mexico đặt chân vào Mỹ.

Sắc lệnh của Trump cũng có thể khiến học sinh, sinh viên không hoàn thành chương trình học, bác sỹ không quay trở lại công việc bình thường tại các bệnh viện, người bệnh cũng không được tiếp nhận điều trị kịp thời. Ví dụ minh họa, em bé Iran Fatemeh Reshand thiếu chút nữa là mất đi cơ hội điều trị bệnh tim do sắc lệnh cấm. Gia đình và cộng đồng phải vận động, kêu gọi rất nhiều thì cô bé và cha mẹ mới được cấp quyền miễn trừ y tế.

Số phận của 2 luật cấm giờ về đâu?

Đạo luật Nhập cư 1917 đã được sửa đổi bởi Đạo luật Quốc tịch và Nhập cư 1952, hay còn gọi là Đạo luật McCarran-Walter. Luật bãi bỏ các hạn chế mang tính phân biệt song vẫn giữ hạn ngạch đối với các quốc tịch và vùng lãnh thổ. Luật cũng thiết lập hệ thống ưu tiên hơn cho một số quốc tịch và người nhập cư có kỹ năng lao động đặc thù.

Còn với sắc lệnh của Trump về nhập cư, tạm thời đang bị đình chỉ từ hôm 3/2 bởi một thẩm phán liên bang. Sau đó Bộ An ninh nội địa cũng đình chỉ thực thi sắc lệnh, cho biết sẽ tiếp tục thực hiện các kiểm tra chuẩn như trước đây./.

Phú Bình

(Theo CNN)