Quyền lực giám sát

Theo Nguyễn Khắc Giang (vietnamnet.vn)

Theo dõi Báo Nghệ An trên Google News
Sự xuất hiện của smartphone, internet và mạng xã hội thậm chí còn khiến quyền lực giám sát trở nên mạnh hơn.

Sự xuất hiện của smartphone, internet và mạng xã hội thậm chí còn khiến quyền lực giám sát trở nên mạnh hơn.

Câu chuyện “cấm quay phim chụp hình” tại nơi tiếp công dân của Hà Nội có lẽ sẽ khó có kết luận đúng - sai một cách rõ ràng về mặt luật pháp. Cả bên ủng hộ hay phản đối đều đưa ra những dẫn chứng pháp lý cụ thể để bảo vệ quan điểm của mình, từ Hiến pháp, Luật Tiếp Công dân, cho đến văn bản của Thanh tra Chính phủ. Nhưng tôi thì nghĩ nhiều hơn đến mối quan hệ giữa nhà nước và người dân: thực chất mấu chốt vấn đề vẫn là niềm tin.

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung tiếp công dân tại trụ sở tiếp công dân của TP Hà Nội. Ảnh: THANH HẢI/PL thành phố
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung tiếp công dân tại trụ sở tiếp công dân của TP Hà Nội. Ảnh: THANH HẢI/PL thành phố
 Nhiều công dân ghi hình, ghi âm - công khai hay bí mật - nhằm mục đích giữ lại làm chứng cứ “nhỡ may có việc gì”. Trong khi đó, Hà Nội cho biết việc giữ gìn nhân phẩm, hình ảnh cho cán bộ, cũng như tránh việc bị xuyên tạc, lợi dụng là lý do chính cho quy định nói trên. Bên nào cũng thủ thế cho bất trắc có thể xảy ra.

Tất nhiên, niềm tin - đặc biệt là với bộ máy nhà nước - không tự dưng mà có. Nó phát triển một phần qua khả năng giám sát. Người dân có thể không cần biết, nhưng nếu muốn, họ có công cụ để biết nhà nước đang làm gì. Chiếc camera an ninh ở lớp mẫu giáo không khiến bố mẹ các bé xem livestream cả ngày, nhưng họ sẽ yên tâm mỗi khi muốn kiểm tra tình hình đứa con mình.

Nếu như vào thời đại “tiền” công nghệ số, việc giám sát rất khó thực hiện, trừ những buổi tiếp dân công khai hay vi hành của lãnh đạo. Điều này có lẽ khiến quan lại dễ thở hơn, nhưng đồng thời cũng tạo ra quyền lực cát cứ, dần dần làm tăng tâm lý bất mãn của người dân. Không ít các triều đại phong kiến huy hoàng rồi sụp đổ khi chính quyền trung ương mất khả năng kiểm soát tình hình ở địa phương.

Đây chính là hàm ý quan trọng của giám sát: khi người dân được trao quyền, cơ chế giám sát một mặt hạn chế việc làm sai trái của một bộ phận cán bộ, một mặt là cột khói báo hiệu về các vấn đề họ quan tâm cho nhà nước. Trong những năm qua, đã có rất nhiều những ví dụ về thay đổi chính sách từ những clip tự quay của người dân, như việc xử lý các cảnh sát giao thông nhận tiền của người đi đường. Không một ai còn cho rằng nhận dăm ba chục thì không gọi là tham nhũng như câu nói của một vị thiếu tướng cách đây 7 năm. Ít nhất, việc nhận tiền mãi lộ đã không còn được thực hiện một cách công khai như trước. Cũng không ít tài xế bị “phạt nguội” vì những vi phạm bị ghi lại bởi người khác. 

Sự xuất hiện của smartphone, internet, và mạng xã hội thậm chí còn khiến quyền lực giám sát trở nên mạnh hơn. Vào năm 2010, hình ảnh và câu chuyện của một người bán rau tự thiêu tại Tunisia trở thành chất xúc tác khiến cả Bắc Phi rung chuyển.

Tất nhiên, quyền lực càng lớn thì khả năng bị lạm dụng càng cao, như làn sóng tin giả gây náo loạn thế giới trong hai năm qua. Có lẽ đó cũng là lý do chính để chính quyền đưa ra quyết định cấm quay phim chụp hình mà không được cán bộ đồng ý trong phòng tiếp dân. Ông Nguyễn Đức Chung, chủ tịch UBND Hà Nội đã nhắc đến nguy cơ “cắt xén nội dung, đưa lên mạng phục vụ những mục đích khác” khi được hỏi về quy định trên.

Nhưng nếu việc xuyên tạc thông tin, đăng tin giả, kích động bạo lực đã có những quy định khác điều chỉnh - thậm chí với những hình phạt rất nghiêm khắc - tại sao lại phải hạn chế quyền lợi của rất nhiều người chỉ bởi nguy cơ tạo ra từ một nhóm rất nhỏ khác? Điều này cũng không khác nào việc cấm ô tô bởi một số tài xế lái ẩu gây ra tai nạn trên đường phố. Chính quyền không thể giả định bất kì ai quay phim cũng vì mục đích xấu.

Do đó, nếu muốn, thành phố cũng điều chỉnh trực tiếp những hành vi lo ngại nói trên, như yêu cầu công dân có thái độ nghiêm túc, đúng mực khi làm việc, hoặc thậm chí từ chối làm việc với những ai cố tình gây rối. Tôi tin các cơ quan nhà nước có thừa khả năng, và không ít lần, làm việc đó.

Nhìn xa hơn, thì đó là câu chuyện nhà nước phục vụ người dân hay người dân phục vụ nhà nước. Quy định của Hà Nội mang lại tiện lợi cho cán bộ: họ có quyền không đồng ý khi người dân xin phép quay phim, chụp hình, và kể cả khi người dân yêu cầu chiết xuất dữ liệu từ phòng tiếp dân, hai bên phải thống nhất nội dung với nhau “bằng văn bản”. Điều này nghĩa là nếu cách hiểu của người dân và cán bộ khác nhau, người dân cũng không thể sử dụng biên bản đó để khiếu nại tới các cơ quan khác. 

Băn khoăn đó lại dẫn chúng ta về vấn đề niềm tin. Nhà nước có thể đúng, nhưng một chính sách đúng chỉ thực thi hiệu quả khi được người dân ủng hộ, chứ không phải bằng các công cụ quyền lực nhà nước. Để có được sự ủng hộ đó, ngoài việc bộ máy nhà nước phải minh bạch, người dân cần có các công cụ giám sát của riêng mình. Người dân có lý lẽ riêng: nếu nhà nước không làm gì sai, việc gì phải sợ quay phim hay chụp hình?

Đáng lo ngại là tâm lý “sợ dân”. Theo khảo sát nhanh của báo Thanh niên, có đến 32 tỉnh có quy định cấm quay phim chụp hình trong văn bản nội quy tiếp công dân. Con số này với các bộ, ngành là 6.

Với tôi, những con số đó không phải là một chỉ số tốt, bởi niềm tin của người dân và sự bí mật của nhà nước tỷ lệ nghịch với nhau.  

tin mới

[Infographics] Những kết quả nổi bật của TP Vinh sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị

[Infographics] Những kết quả nổi bật của TP Vinh sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị

(Baonghean.vn) -Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết số 26 của Bộ Chính trị, các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, thành phố Vinh đã đạt được những kết quả khá tích cực, một số lĩnh vực đã hình thành yếu tố trung tâm vùng; từng bước đóng vai trò là cực tăng trưởng, động lực phát triển kinh tế của tỉnh.

Khơi dậy sáng tạo, ứng dụng công nghệ vào sản xuất, kinh doanh trong các doanh nghiệp Nghệ An

Khơi dậy sáng tạo, ứng dụng công nghệ vào sản xuất, kinh doanh trong các doanh nghiệp Nghệ An

(Baonghean.vn) - Phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật trong sản xuất, kinh doanh là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Đảng bộ Khối Doanh nghiệp tỉnh Nghệ An tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, góp phần khơi dậy sức sáng tạo của người lao động, thúc đẩy phát triển của từng doanh nghiệp.

Linh hoạt trong vận động làm nhà ở cho người nghèo ở Hưng Nguyên

Linh hoạt trong vận động làm nhà ở cho người nghèo ở Hưng Nguyên

(Baonghean.vn) - Triển khai thực hiện Chỉ thị số 21 của BTV Tỉnh ủy về vận động, hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho người nghèo; huyện Hưng Nguyên đã chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong tuyên truyền, vận động, hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người nghèo và kết quả mang lại bước đầu tích cực.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng giai cấp nông dân và thực hành dân chủ ở nông thôn - Vận dụng vào xây dựng nông thôn hiện đại, nông dân văn minh

Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng giai cấp nông dân và thực hành dân chủ ở nông thôn - Vận dụng vào xây dựng nông thôn hiện đại, nông dân văn minh

(Baonghean.vn) -  Xây dựng nông thôn hiện đại, nông dân văn minh theo tư tưởng Hồ Chí Minh là chủ trương nhất quán của Đảng ta, góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” trong công cuộc đổi mới đất nước, định hướng đi lên chủ nghĩa xã hội.

Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh cùng doanh nghiệp, nhà hảo tâm hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa và trao quà trẻ khuyết tật, mồ côi

Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh cùng doanh nghiệp, nhà hảo tâm hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa và trao quà trẻ khuyết tật, mồ côi

(Baonghean.vn) - Ngày 23/9, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An do Đại biểu Quốc hội, GS.TS, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Văn Thành làm trưởng đoàn đã đến các xã Thanh Khai và Thanh Xuân (Thanh Chương) dự lễ khởi công xây dựng nhà tình nghĩa cho hộ nghèo.

Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương tại TP. Hồ Chí Minh trao nhiều phần quà cho người nghèo, học sinh tại huyện Tương Dương

Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương tại TP. Hồ Chí Minh trao nhiều phần quà cho người nghèo, học sinh tại huyện Tương Dương

(Baonghean.vn) - Chiều 23/9, đại diện lãnh đạo Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương tại Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với một số doanh nghiệp trao các phần quà trị giá hơn 240 triệu đồng cho người nghèo, học sinh nghèo huyện Tương Dương.

Sôi nổi các hoạt động chào mừng Đại hội đại biểu Hội Nông dân tỉnh Nghệ An nhiệm kỳ 2023-2028

Sôi nổi các hoạt động chào mừng Đại hội đại biểu Hội Nông dân tỉnh Nghệ An nhiệm kỳ 2023-2028

(Baonghean.vn) - Hội Nông dân các cấp trên địa bàn tỉnh Nghệ An triển khai nhiều hoạt động sôi nổi với các công trình, phần việc thiết thực, cụ thể, chào mừng Đại hội đại biểu Hội Nông dân tỉnh Nghệ An lần thứ X, nhiệm kỳ 2023-2028 sẽ diễn ra vào 2 ngày (27, 28/9) sắp tới.

Vùng cao Quế Phong - nửa nhiệm kỳ vượt khó, tạo dấu ấn phát triển

Vùng cao Quế Phong - nửa nhiệm kỳ vượt khó, tạo dấu ấn phát triển

(Baonghean.vn) -Nửa đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025, mặc dù còn nhiều khó khăn, thách thức, song với tinh thần đoàn kết và khát vọng vươn lên, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Quế Phong đã nỗ lực phấn đấu, thực hiện tốt nhiều chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ lần thứ XXII đề ra. 

Những nỗ lực vận động đồng bào ở vùng biên Kỳ Sơn không theo 'đạo lạ'

Những nỗ lực vận động đồng bào ở vùng biên Kỳ Sơn không theo 'đạo lạ'

(Baonghean.vn) - Lợi dụng sự thiếu hiểu biết của đồng bào các dân tộc thiểu số, các thế lực thù địch tìm cách phá hoại sự lãnh đạo của Đảng và chính quyền các cấp. Huyện Kỳ Sơn đã triển khai hiệu quả công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới bằng nhiều giải pháp phù hợp.

Nghệ An khởi động xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 39 -NQ/TW của Bộ Chính trị

Nghệ An khởi động xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 39 -NQ/TW của Bộ Chính trị

(Baonghean.vn) - Để triển khai thực hiện kịp thời, hiệu quả Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu nội dung các cơ chế, chính sách đề xuất bảo đảm tính trọng tâm, trọng điểm và tính khả thi.

Triển khai công tác chuẩn bị Đại hội MTTQ các cấp ở Nghệ An, nhiệm kỳ 2024 - 2029

Triển khai công tác chuẩn bị Đại hội MTTQ các cấp ở Nghệ An, nhiệm kỳ 2024 - 2029

(Baonghean.vn) - Đại hội Mặt trận Tổ quốc các cấp trên địa bàn tỉnh Nghệ An sẽ được tổ chức sớm trước 1 tháng so với quy định của Trung ương. Cụ thể, ở cấp xã sẽ hoàn thành trong tháng 3/2024; hoàn thành ở cấp huyện trong tháng 5/2024 và cấp tỉnh hoàn thành trong tháng 7/2024.

Việt Nam và Cuba nâng cao hiệu quả hợp tác nông nghiệp, công nghệ sinh học, dược phẩm

Việt Nam và Cuba nâng cao hiệu quả hợp tác nông nghiệp, công nghệ sinh học, dược phẩm

Đây là một trong nhiều nội dung được Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà và Phó Thủ tướng Thứ nhất kiêm Bộ trưởng Ngoại thương và Đầu tư nước ngoài Cuba Ricardo Cabrisas Ruiz thống nhất trong cuộc hội đàm tại Trụ sở Chính phủ Cuba, Thủ đô La Habana, chiều 18/9 (giờ địa phương).

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Hoàng Trung Dũng: Nghệ An và Hà Tĩnh cần tăng cường liên kết để cùng nhau phát triển

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Hoàng Trung Dũng: Nghệ An và Hà Tĩnh cần tăng cường liên kết để cùng nhau phát triển

(Baonghean.vn) - Bí thư Tỉnh uỷ Hà Tĩnh Hoàng Trung Dũng cho rằng, Nghị quyết số 39 là cơ sở để Nghệ An hiện thực hóa tiềm năng và khát vọng trở thành tỉnh giàu mạnh, văn minh, hiện đại; là cơ hội cho Hà Tĩnh phát triển trọng tâm lĩnh vực dịch vụ, du lịch, đô thị.

Đẩy mạnh liên kết giữa các tỉnh Thanh Hóa - Nghệ An - Hà Tĩnh là xu thế tất yếu

Đẩy mạnh liên kết giữa các tỉnh Thanh Hóa - Nghệ An - Hà Tĩnh là xu thế tất yếu

(Baonghean.vn) - Bí thư Tỉnh uỷ Thanh Hoá Đỗ Trọng Hưng dẫn câu ngạn ngữ: "Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau" và cho rằng, đẩy mạnh liên kết giữa các tỉnh Thanh Hóa - Nghệ An - Hà Tĩnh là hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển tất yếu trong giai đoạn hiện nay.

‘Kim chỉ nam’ phát triển của Nghệ An trong chặng đường 20 năm tới

Nghị quyết số 39 là ‘kim chỉ nam’ để Nghệ An tạo đột phá phát triển

(Baonghean.vn) -Hội nghị quán triệt, triển khai Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được chuyển tải đến 655 điểm cầu trên toàn tỉnh. Nhiều cán bộ, công chức, viên chức cho rằng, đây là "kim chỉ nam" để Nghệ An tạo đột phá.