Tập trung giải pháp để điều hành kinh tế đi đúng hướng

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ (đại biểu Quốc hội đoàn Hà Tĩnh) cho rằng Báo cáo thẩm tra đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2017; kết quả thực hiện những tháng đầu năm 2018 của Ủy ban Kinh tế trình bày tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 5 (ngày 21/5) chưa nhìn nhận đúng và khách quan về tình hình kinh tế-xã hội của đất nước.

Theo Phó Thủ tướng, trong Báo cáo thẩm tra bổ sung, Ủy ban Kinh tế đề nghị đánh giá cụ thể hơn vấn đề: “Qua số liệu báo cáo của Chính phủ đã thể hiện các trụ cột tăng trưởng kinh tế chưa thật bền vững; quy mô GDP còn thấp so với dự kiến xây dựng Kế hoạch 5 năm 2016-2020, mô hình tăng trưởng chưa chuyển đổi rõ nét, động lực tăng trưởng chính chủ yếu dựa vào khai thác dầu khí, than, kiều hối và đóng góp của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; công nghiệp chế biến có nhiều đóng góp nhưng mới chỉ dừng lại ở khâu gia công, chưa phải là công nghệ cao, tỉ lệ giá trị gia tăng trong giá trị sản xuất có xu hướng giảm”.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đặt vấn đề: “Ta nói động lực tăng trưởng phụ thuộc dầu thô, than đá thì có đúng không khi mà mấy năm nay, từ năm 2016, công nghiệp khai thác than đá và dầu thô đều tăng trưởng âm hết”.

Trong khi đó, cả 3 khu vực công nghiệp (đặt biệt là công nghiệp chế biến, chế tạo), nông nghiệp và dịch vụ đều tăng trưởng mạnh. Khu vực dịch vụ có bước phát triển vượt bậc, đạt 7,44%, mức cao nhất kể từ năm 2008 tới nay, trong đó tiêu dùng trong nước lần đầu tiên tăng trên 2 con số đã đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng Trung ương Đảng đã có kết luận về tình hình kinh tế-xã hội rồi, Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết về kinh tế-xã hội, các tổ chức quốc tế cũng tiến hành nâng hạng tín nhiệm của Việt Nam. Và nay, các cơ quan cần phải bổ sung thêm các dữ liệu, phân tích kỹ các nguyên nhân, hạn chế để đạt được mục tiêu của năm 2018.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng dẫn lại phát biểu của Tổng Bí thư tại Hội nghị Trung ương 7 vừa qua khi đánh giá về kinh tế-xã hội: “Năm 2017 mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức nhưng đất nước ta đã đạt được kết quả toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Về kinh tế-xã hội, sau nhiều năm chúng ta đã hoàn thành và hoàn thành vượt mức 13 chỉ tiêu kinh tế xã hội đề ra. Tăng trưởng GDP đạt 6,81%, vượt kế hoạch đề ra, là mức cao nhất so với nhiều nước trong khu vực và toàn thế giới. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phat được kiểm soát ở mức 3,53%. Các cân dối lớn của nền kinh tế được đảm bảo, bội chi ngân sách mức thấp khoảng 3,5% so với GDP, thị trường tiền tệ ổn định, dự trữ ngoại hối đạt 61,5 tỷ USD, thị trường chứng khoán khởi sắc... Sản xuất kinh doanh tiếp tục phục hồi, phát triển toàn diện trên 3 lĩnh vực công nghiệp nông nghiệp và dịch vụ”.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cho rằng Ủy ban Kinh tế đánh giá tình trạng ngân sách Trung ương hụt thu thì cần phân tích tại sao ngân sách Trung ương hụt và thu ngân sách địa phương tăng. “Phải chăng là từ khâu làm dự toán không sát. Đây là trách nhiệm đầu tiên của Bộ Tài chính và Chính phủ nhưng cơ quan thẩm tra thì có trách nhiệm không? Đương nhiên khâu dự toán này thì các ủy ban thẩm tra và Quốc hội quyết định...”.

Phó Thủ tướng cũng cho biết thêm: “Nhưng không phải ngân sách địa phương tăng thu cả đâu vì cơ cấu thu nội địa của một số tỉnh có thay đổi. Vừa qua, Trung ương phải bù cho các địa phương vài chục nghìn tỷ đồng. Để khắc phục, Chính phủ đang yêu cầu Bộ Tài chính, các địa phương lập dự toán căn cứ vào dữ liệu kinh tế-xã hội chứ không phải ước thu rồi lấy % tăng thêm. Cũng không thể lấy tỉnh vượt thu bù cho tỉnh hụt thu được đâu mà Trung ương lại phải hỗ trợ các địa phương khó khăn”.

Cho rằng đây là góp ý ở cách tiếp cận trong xây dựng báo cáo, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ mong Ủy ban Kinh tế, Quốc hội nhìn nhận tình hình khách quan, trong bối cảnh cả nước đang thực hiện nhiệm vụ “kép” vừa phải khắc phục yếu kém của nền kinh tế tích tụ nhiều năm, vừa bảo đảm tăng trưởng để giúp công tác điều hành kinh tế, xã hội đi đúng hướng.

Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà (đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) cũng cho rằng Báo cáo thẩm tra bổ sung thiếu sự kế thừa. Phương pháp đánh giá cần giới hạn phạm vi, có đối chiếu các con số chỉ tiêu cụ thể.

“Nếu nói tình hình cho năm 2017, 2018 thì những nhận định đó không phù hợp. Có vấn đề chúng ta thấy rằng cả quá trình phát triển thì Trung ương cũng nhận thấy và chính năm 2016, Hội nghị Trung ương 5 đã nhìn nhận rồi, ban hành đồng bộ 3 vấn đề quan trọng về kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nhà nước, đổi mới mô hình tăng trưởng và phát triển kinh tế thị trường - những vấn đề mới thực hiện hơn 1 năm qua nên không thể đòi hỏi đất nước chuyển biến ngay được”, đại biểu Trần Hồng Hà nói và đề nghị phải từng bước cụ thể hóa bằng cơ chế chính sách pháp luật.

Ông Trần Hồng Hà nêu ví dụ “với Luật Đất đai, Quốc hội phải có kiến nghị về chính sách, hay vấn đề bảo vệ môi trường cũng thế, chúng tôi đề xuất nếu kinh tế này thì môi trường phải thay đổi. Hiện nay đặc khu chúng ta chậm hơn thị trường khi ta đưa ra chính sách phát triển đặc khu và đầu tư vào đặc khu thì thị trường kéo tăng giá đất lên và người dân tập trung mua đất. Nếu đất công chưa chuyển mục đích thì hoàn toàn vi phạm pháp luật thì địa phương có thể xử lý. Nếu truyền thông nhanh nhạy thì việc mua bán đất trái phép phải có chế tài nghiêm thì xu hướng sẽ giảm đi. Vừa qua, khi địa phương quan tâm quản lý thì làm giảm nóng đất cát ở đặc khu”.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Dương Quốc Anh (đoàn Gia Lai) bày tỏ Báo cáo thẩm tra kinh tế-xã hội kỳ họp thứ 5 gồm các bước: Sau khi nhận được báo cáo của Chính phủ, căn cứ nội dung báo cáo, Nghị quyết của Trung ương Đảng, Quốc hội và trên cơ sở 13 tiêu chí chỉ tiêu thì Ủy ban Kinh tế dựng dự thảo và các thành viên Ủy ban tham gia ý kiến. Tiếp đó, Ủy ban Kinh tế họp phiên toàn thể, tọa đàm với sự tham gia của các chuyên gia và trên cơ sở đó Ủy ban Kinh tế tập hợp lại thành báo cáo đầy đủ xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội và báo cáo Chủ tịch Quốc hội. Sau đó, Ủy ban Kinh tế xin phép Ủy ban Thường vụ Quốc hội làm báo cáo tóm tắt để trình trước Quốc hội. Báo cáo đầy đủ đã được gửi tới tất cả các đại biểu Quốc hội và hôm qua (21/5), Ủy ban Kinh tế trình bày báo cáo tóm tắt thì không thể hiện được hết tinh thần của báo cáo chính nên quốc dân đồng bào không đọc được báo cáo đầy đủ nên gây thiếu sót.

Ông Dương Quốc Anh cũng nhận định nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ và các thành viên Chính phủ, kinh tế-xã hội năm 2017 đã có tăng trưởng vượt bậc. Trước đây tăng trưởng cao vì phụ thuộc vào tín dụng dễ gây lạm phát thì nay tăng trưởng đạt 6,81% mà CPI dưới 4%. Bội chi ngân sách từ giai đoạn 2011-2012 luôn trên 5% nhưng mấy năm nay xuống dưới 5%. Các năm trước nhập siêu nhưng riêng năm 2017 nền kinh tế xuất siêu và cả 3 khu vực tăng trưởng tốt.

Ông Dương Quốc Anh đề nghị Chính phủ, các đại biểu Quốc hội cùng phân tích sâu hơn các khuyến nghị của Ủy ban Kinh tế để thực hiện tốt hơn cho năm 2018.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, nền kinh tế hội nhập sâu rộng nhưng hiện nay xuất hiện các vấn đề khó lường, nhất là các nền kinh tế lớn đang xu hướng quay lại bảo hộ. Việc Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump rút ra khỏi Thỏa thuận hạt nhân với Iran tạo biến động làm giá dầu tăng... Một vấn đề nữa là trong khi nguồn lực của chúng ta như trần nợ công đang đạt 65% nhưng chính xác hiện nay là hơn 61%, thấp hơn năm trước vì mẫu số GDP tăng lên. Huy động nguồn lực trong nước và ODA nước ngoài hạn chế, trong khi nhu cầu đầu tư hạ tầng giáo dục y tế, xóa đói giảm nghèo tạo ra lan tỏa cao còn rất lớn.

Một số vấn đề đáng quan tâm khác như liên quan đến cán cân thương mại hiện nay xuất siêu nhưng chủ yếu là do khối FDI, đặc biệt là Samsung. Hiện nay, Bộ Tài chính đang nỗ lực cải cách mở rộng nguồn thu, cải cách quản lý chi là việc cần thiết nhưng chính sách thuế mà ta mở rộng nên đòi hỏi các chương trình giáo dục người dân thì người ta mới hiểu được, theo ông Dương Quốc Anh.