Bác sĩ Chuyên khoa I Bùi Thị Thúy Ngân - Trưởng Khoa Sức khỏe Môi trường, Y tế Trường học, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật tỉnh Nghệ An khuyến cáo: Khi mưa lũ xảy ra, nước lũ ngập tràn khắp nơi, cuốn trôi tất cả mọi thứ trên mặt đất như chất thải từ cống rãnh, xác súc vật, phân chuồng gia súc, gia cầm, các loại côn trùng, cây cối gãy đổ... làm nguồn nước và môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng. Các giếng nước cũng có khả năng ngập chìm trong nước lụt.
Vì vậy, sau khi nước lụt rút, cần có các biện pháp xử lý ngay nguồn nước và môi trường bị ô nhiễm để đề phòng các nguy cơ nhiễm bệnh, ảnh hưởng đến sức khỏe. Mọi người cần thực hiện thau rửa bể nước, giếng nước, dụng cụ chứa nước và dùng hóa chất để khử trùng nước ăn uống và sinh hoạt theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Xử lý nguồn nước của giếng khơi bị ô nhiễm, cần tiến hành thau vét và rửa giếng nước, làm trong nước giếng và khử trùng nước giếng đúng cách.
 |
Bác sĩ Bùi Thị Thuý Ngân hướng dẫn người dân xử lý nước sinh hoạt khi mưa lụt. Ảnh: Thành Chung |
Về thau vét và rửa giếng nước
Mọi người cần khơi thông tất cả các vũng nước đọng chung quanh khu vực giếng nước; tháo bỏ nắp đậy hoặc tấm vải nylon bịt miệng giếng. Trước khi làm cho nước trong và khử trùng, phải tiến hành thau vét giếng; dùng nước giếng dội lên thành giếng làm cho trôi sạch hết đất cát, rác bám trên thành giếng và sàn nền giếng.
Nếu giếng nước bị ngập lụt, có nước đục thì cần múc cạn nước và vét hết bùn cặn. Các vùng có điện hoặc có máy nổ, dùng máy bơm điện hút cạn nước rồi thau vét giếng. Trong trường hợp không thau vét được, nên chọn một giếng nước khác để xử lý và dùng chung. Nếu tất cả các giếng nước trong khu vực đều không thể thau vét được, có thể áp dụng biện pháp xử lý tạm thời như múc vài chục lít nước lên bể chứa rồi đánh phèn chua và khử trùng. Sau đó có thể dùng tạm nguồn nước đã xử lý, khi dùng hết nước, thực hiện thêm các đợt khác để sử dụng; chờ vài ngày sau mức nước giếng xuống thấp sẽ tiến hành thau vét.
 |
Vệ sinh môi trường nước sau lũ đòi hỏi người dân phải làm đúng hướng dẫn của ngành Y tế để đảm bảo sức khỏe. Ảnh Huy Thư |
Trường hợp không có phèn chua để làm trong nguồn nước, có thể làm một bể lọc cát tạm thời bằng một thùng, xô hay vại với thể tích chứa khoảng 20 - 30 lít nước. Đục một lỗ với đường kính chừng 1 cm trên vách thành, cách đáy thùng 5cm. Cho một ít đá hoặc gạch vỡ lót ở đáy, đặt một mảnh bao tải gai lên trên rồi đổ cát dày khoảng 25 - 30 cm. Đổ nước giếng vào cho đến khi nước chảy ra trong suốt thì lấy để khử trùng.
Nếu giếng nước bị ngập nhưng nước lụt không tràn vào giếng và nước giếng còn trong thì vẫn phải tiệt trùng trước khi sử dụng. Nếu điều kiện cho phép nên múc cho nước cạn và thau vét. Nếu không có điều kiện, có thể tiến hành tiệt trùng ngay nước trong giếng để sử dụng tạm; một vài tuần sau tiến hành thau vét giếng nước.
Cần chú ý các giếng nước bị ngập lụt thì nhất thiết phải thau vét và khử trùng mới được sử dụng. Khi có hàng loạt giếng nước bị ngập lụt, nhu cầu sử dụng nước nhiều mà không đủ lực lượng xử lý nước, mỗi cụm dân cư nên chọn một vài giếng nước tập trung xử lý trước để có thể lấy được nước dùng ngay. Ở những nơi thường xảy ra lũ lụt, cần chuẩn bị một máy phát điện nhỏ và một máy bơm nước để có thể mang đi xử lý một số giếng nước cho các cụm dân cư trong những trường hợp cần thiết.
Với công đoạn làm trong nước giếng
Do bị nhiễm đục nước lụt, mọi người có thể dùng phèn chua, loại thường dùng là phèn nhôm, với liều lượng 50g/1 mét khối nước. Nếu nước đục nhiều, có thể cho lượng phèn tối đa tới 100g/1 mét khối nước. Hòa tan hết lượng phèn cần thiết vào một gàu múc nước hay xô nước, tưới đều dung dịch vào trong lòng giếng nước. Thả gàu múc nước chìm sâu xuống giếng, kéo mạnh gàu lên khoảng 10 lần rồi để yên khoảng 30 phút đến 1 giờ cho cặn lắng hết, sau đó tiếp tục tiến hành khử trùng.
 |
Mưa lớn gây ngập lụt ảnh hưởng lớn đến nước sinh hoạt của người dân. Ảnh: Huy Thư |
Về khử trùng nước giếng
Nước giếng bị nhiễm bẩn do lũ lụt, về nguyên tắc cơ bản sau khi khử trùng phải có nồng độ chlor thừa là 0,5 mg đến 1 mg trong 1 lít nước. Tính lượng chloramin B cần thiết cho giếng nước trên cơ sở nồng độ cần thiết là 10g/1 mét khối nước. Cũng có thể dùng một số hóa chất khác như chlorure vôi 20% (13g/1 mét khối nước) hoặc chlorure vôi 70% (4g/1 mét khối nước).
Múc một gàu nước hay xô nước, hòa lượng hóa chất nói trên vào nước, chú ý phải khuấy đều cho tan hết. Tưới đều gàu múc nước hay xô nước này vào giếng. Thả gàu múc nước cho chìm sâu đến nửa cột nước trong giếng rồi kéo lên, thả xuống khoảng 10 lần. Dùng nước giếng đã thực hiện dội lên thành giếng để khử trùng, để khoảng 30 phút, sau đó nguồn nước có thể sử dụng được.
Một điều cần chú ý là mặc dù nước giếng đã khử trùng bằng chloramin như trên, nhưng nước cần phải đun sôi để nguội mới được uống. Trong trường hợp không có hóa chất khử trùng nước giếng, chỉ nên ăn, uống bằng nước giếng đã được đun sôi từ 10 phút trở lên và không nên ăn các loại rau sống rửa bằng nước chưa khử trùng.
Với nước giếng khoan
Cách xử lý nước giếng khoan đơn giản hơn. Người dân cần bơm hết nước đục và bơm tiếp tục khoảng 15 phút để loại bỏ nước có khả năng bị nhiễm bẩn. Sau đó có thể sử dụng được nguồn nước giếng khoan. Mọi người cần chú ý làm vệ sinh sạch sẽ bơm nước và sàn nền giếng khoan.
