Chủ tịch Hồ Chí Minh – người thầy vĩ đại của báo chí Cách mạng Việt Nam
Trong dòng chảy lịch sử đầy biến động của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là người khai sáng con đường giải phóng mà còn là người đặt nền móng, xây dựng và định hình nên báo chí cách mạng Việt Nam. Với tư duy sắc bén, tầm nhìn chiến lược và phong cách viết mẫu mực, Người đã trở thành người thầy vĩ đại, để lại di sản vô giá cho nền báo chí nước nhà.
Tác giả: Minh Quân - Kỹ thuật: Diệp Thanh
Ngày xuất bản: 5/6/2025
Trong dòng chảy lịch sử đầy biến động của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là người khai sáng con đường giải phóng mà còn là người đặt nền móng, xây dựng và định hình nên báo chí cách mạng Việt Nam. Với tư duy sắc bén, tầm nhìn chiến lược và phong cách viết mẫu mực, Người đã trở thành người thầy vĩ đại, để lại di sản vô giá cho nền báo chí nước nhà.
Người đặt viên gạch đầu tiên
cho báo chí cách mạng
Ngay từ những năm tháng bôn ba tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh (lúc đó là Nguyễn Ái Quốc) đã sớm nhận thức được sức mạnh phi thường của báo chí trong việc thức tỉnh quần chúng, truyền bá tư tưởng cách mạng và tập hợp lực lượng. Khi mà các hình thức đấu tranh vũ trang, ngoại giao còn gặp nhiều khó khăn, Người đã chọn ngòi bút làm vũ khí sắc bén nhất.
Tờ báo Le Paria (Người cùng khổ) ra đời năm 1922 tại Pháp là minh chứng hùng hồn cho tầm nhìn ấy. Đây không chỉ là một tờ báo thông thường mà còn là tiếng nói của những người bị áp bức, là diễn đàn đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân và phát xít. Với những bài viết đanh thép, vạch trần tội ác dã man của thực dân Pháp, Nguyễn Ái Quốc đã thổi bùng ngọn lửa căm thù và ý chí đấu tranh trong lòng những người Việt Nam yêu nước và các dân tộc thuộc địa. Người đã sử dụng báo chí như một phương tiện hữu hiệu để truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin, vạch rõ con đường giải phóng dân tộc theo con đường cách mạng vô sản.
Tiếp nối Le Paria, khi về nước hoạt động, Hồ Chí Minh đã trực tiếp sáng lập, lãnh đạo và là linh hồn của nhiều tờ báo cách mạng quan trọng khác như: Báo Thanh niên (1925), Báo Việt Nam Độc Lập (1941), Báo Cứu Quốc (1942), và sau này là Báo Nhân Dân – cơ quan ngôn luận của Đảng. Mỗi tờ báo, mỗi bài viết của Người đều là một tác phẩm chính luận mẫu mực, thể hiện sự am hiểu sâu sắc về tình hình đất nước, thế giới, đồng thời, truyền tải những chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước một cách gần gũi, dễ hiểu nhất đến mọi tầng lớp nhân dân.
Bên cạnh vai trò là người kiến tạo nền báo chí cách mạng, Hồ Chí Minh còn là một cây bút bậc thầy, một nhà báo xuất chúng. Người viết hàng ngàn bài báo với nhiều thể loại khác nhau: xã luận, bình luận, truyện ngắn, thơ, kịch, thư… Tất cả đều toát lên tư tưởng lớn, tầm nhìn xa trông rộng, khả năng phân tích nhạy bén và đặc biệt là tấm lòng yêu nước, thương dân vô bờ bến. Bằng ngòi bút của mình, Người đã biến báo chí thành một vũ khí sắc bén của cách mạng, đồng thời là một trường học lớn để giáo dục, giác ngộ và tập hợp quần chúng.
Di sản phong cách và phương pháp
viết báo Hồ Chí Minh
Là người thầy của báo chí cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại một di sản đồ sộ về phong cách và phương pháp viết báo mà cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị, là kim chỉ nam cho các thế hệ nhà báo Việt Nam.
1. Tính định hướng chính trị sâu sắc và rõ ràng: Hồ Chí Minh luôn quán triệt rằng, báo chí phải là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước và của nhân dân. Báo chí phải phục vụ đắc lực cho sự nghiệp cách mạng, là công cụ sắc bén để tuyên truyền, cổ động, tập hợp và tổ chức quần chúng thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ cách mạng. Mỗi bài báo, mỗi thông tin đều phải nhằm mục đích củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường cách mạng mà Đảng và Bác đã chọn, đồng thời, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Tính định hướng này không hề khô cứng hay giáo điều mà luôn gắn liền với thực tiễn cuộc sống, với những vấn đề mà nhân dân quan tâm.
2. Phong cách viết giản dị, gần gũi, dễ hiểu nhưng hàm súc: Một trong những đặc trưng nổi bật nhất trong phong cách viết báo của Hồ Chí Minh là sự giản dị, mộc mạc, gần gũi với quần chúng. Người luôn căn dặn nhà báo phải viết sao cho "ai cũng hiểu được, ai cũng làm được". Người tránh xa lối viết hàn lâm, kinh viện, mà thay vào đó là sử dụng ngôn ngữ đời thường, những hình ảnh so sánh, ví von quen thuộc, những câu tục ngữ, thành ngữ, ca dao để bài viết thêm sinh động và dễ đi vào lòng người. Tuy giản dị nhưng mỗi câu, mỗi chữ đều hàm chứa ý nghĩa sâu sắc, tư tưởng lớn và sức thuyết phục mạnh mẽ. Chẳng hạn, khi bàn về chống tham ô, lãng phí, Người không dùng những từ ngữ cao siêu mà trực tiếp chỉ rõ những biểu hiện cụ thể, dễ thấy trong cuộc sống.
3. Tính chiến đấu và tính giáo dục cao: Báo chí Hồ Chí Minh là báo chí của sự đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu, cái ác, với những biểu hiện tiêu cực trong xã hội. Người dùng ngòi bút để phê phán thói quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, đả kích kẻ thù và những luận điệu xuyên tạc. Đồng thời, báo chí của Người cũng mang tính giáo dục sâu sắc, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường trong mỗi người dân. Bác Hồ không chỉ là người phê phán mà còn là người chỉ ra phương hướng, cách thức để khắc phục, sửa chữa, để mọi người cùng tiến bộ.
Tấm gương đạo đức và trách nhiệm
của người làm báo
Không chỉ định hình về nội dung và phong cách, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là tấm gương sáng về đạo đức và trách nhiệm của người làm báo cách mạng. Người luôn nhấn mạnh rằng: "Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ".
Thứ nhất, là sự trung thực, khách quan và có lương tâm nghề nghiệp: Hồ Chí Minh luôn đòi hỏi nhà báo phải trung thực trong phản ánh sự thật, khách quan trong đánh giá vấn đề, không được thêm bớt hay bóp méo thông tin. Người làm báo phải có lương tâm, không vì lợi ích cá nhân hay nhóm mà viết sai sự thật, làm tổn hại đến lợi ích của đất nước và nhân dân. "Viết phải đúng sự thật. Không được bịa đặt. Đặt điều. Nghe đâu viết đấy", Người căn dặn.
Thứ hai, là tinh thần tự học, tự rèn luyện không ngừng: Bác Hồ là một tấm gương về sự học hỏi không ngừng, luôn tìm tòi, trau dồi kiến thức và kỹ năng. Người luôn khuyến khích và yêu cầu các nhà báo phải không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, cập nhật kiến thức về mọi mặt của đời sống xã hội. Người cũng nhấn mạnh việc rèn luyện đạo đức cách mạng, giữ vững phẩm chất của người cán bộ, đảng viên.
Thứ ba, là tinh thần gần gũi nhân dân, lắng nghe và thấu hiểu: Hồ Chí Minh luôn coi trọng việc đi sâu, đi sát quần chúng, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, phản ánh tiếng nói của nhân dân. Người làm báo phải thực sự là cầu nối giữa Đảng với dân, là người phản ánh trung thực cuộc sống của nhân dân, đồng thời, mang những chủ trương, chính sách của Đảng đến với nhân dân. Người thường xuyên tiếp xúc với nhân dân, trực tiếp tìm hiểu thực tế để có những thông tin chân thực nhất cho bài viết của mình.
Di sản tư tưởng và tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tài sản vô giá, là nguồn cảm hứng bất tận cho nền báo chí cách mạng Việt Nam. Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), mỗi nhà báo hôm nay càng ý thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của mình, không ngừng học tập, rèn luyện theo tấm gương Bác, để ngòi bút luôn là vũ khí sắc bén, là tiếng nói trung thực, khách quan, góp phần xây dựng đất nước ngày càng phồn vinh, hạnh phúc, xứng đáng với vai trò là những "chiến sĩ trên mặt trận văn hóa tư tưởng" theo lời dạy của Người.
