Giải mã Tomahawk: Siêu tên lửa Mỹ có thể giúp Ukraine lật ngược thế cờ trước Nga?

Theo AFP, sau hơn 3 năm rưỡi kể từ khi xung đột toàn diện nổ ra, Ukraine đang rất mong muốn sở hữu tên lửa Tomahawk của Mỹ. Với tầm bắn xa, loại vũ khí này sẽ cho phép Kiev tấn công sâu vào các mục tiêu chiến lược bên trong lãnh thổ Nga, mang lại một lợi thế quân sự đáng kể.

Việc chuyển giao Tomahawk, nếu xảy ra, sẽ là một biểu tượng mạnh mẽ cho sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine, đặc biệt sau cuộc gặp không mấy suôn sẻ giữa hai nhà lãnh đạo tại Phòng Bầu dục vào tháng 2. Đồng thời, đây cũng là một tín hiệu cảnh báo rõ ràng rằng Tổng thống Trump đang mất dần kiên nhẫn với Điện Kremlin.

Diễn biến càng trở nên phức tạp khi ông Trump hôm 16/10 tuyên bố sẽ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Budapest vào một ngày không xác định, ngay trước thềm cuộc gặp với ông Zelensky.

Dưới đây là những điểm chính về siêu tên lửa Tomahawk.

"Cựu binh" 4 thập kỷ trên chiến trường

Tomahawk là loại tên lửa hành trình đã phục vụ trong quân đội Mỹ suốt 42 năm và được sử dụng trong hầu hết các cuộc can thiệp quân sự của nước này.

Được bắn từ tàu ngầm hoặc tàu chiến mặt nước, BGM-109 Tomahawk có tầm bắn lên tới 1.600 km, bay với tốc độ cận âm 880 km/h và có khả năng bay bám địa hình ở độ cao chỉ vài chục mét so với mặt đất, khiến nó rất khó bị phát hiện.

Theo tài liệu ngân sách của Hải quân Mỹ, đã có 8.959 tên lửa được sản xuất và hơn 2.350 quả đã được khai hỏa trong các chiến dịch quân sự. Phiên bản mang đầu đạn hạt nhân của Tomahawk đã bị loại khỏi biên chế vào năm 2013.

Vũ khí quen thuộc trong các cuộc xung đột

Tomahawk lần đầu tiên được sử dụng trong chiến dịch Bão táp Sa mạc do Mỹ dẫn đầu chống lại Iraq năm 1991. Gần đây nhất, khoảng 80 tên lửa đã được bắn vào các mục tiêu của lực lượng Houthi ở Yemen vào tháng 1/2024, và 30 quả khác được sử dụng trong cuộc tấn công vào cơ sở hạt nhân Isfahan của Iran vào tháng 6, khi Mỹ tham gia cùng Israel.

Ngoài Mỹ, Tomahawk còn có trong biên chế của Hải quân Anh. Năm ngoái, Nhật Bản đã quyết định mua 400 quả, trong khi Australia và Hà Lan cũng đang xem xét thương vụ này.

Ukraine khao khát, nhưng nguồn cung hạn chế

Với đầu đạn nặng 450 kg, Tomahawk có thể được sử dụng để tấn công các mục tiêu được phòng thủ kiên cố như hệ thống phòng không, trung tâm chỉ huy, sân bay quân sự.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ, Ukraine có thể nhắm vào ít nhất 1.655 mục tiêu quan trọng, bao gồm 67 căn cứ không quân của Nga, kể cả những mục tiêu nằm sâu phía sau Moskva.

Tuy nhiên, nguồn cung là một vấn đề lớn. Nhà nghiên cứu Stacie Pettyjohn tại viện CNAS ước tính Mỹ chỉ có thể cung cấp khoảng 20-50 đơn vị từ kho dự trữ của mình. Nhà sản xuất Raytheon không thể nhanh chóng tăng cường sản xuất do số lượng đơn đặt hàng mới từ Hải quân Mỹ cho năm 2026 chỉ là 57 quả.

Một thách thức khác là bệ phóng. Ukraine muốn phóng tên lửa từ đất liền, nhưng các bệ phóng trên bộ của Mỹ rất hiếm: Lục quân Mỹ hiện chỉ có hai khẩu đội (với bốn bệ phóng mỗi khẩu đội) và Thủy quân lục chiến chỉ có bốn.

Không phải "vũ khí thay đổi cuộc chơi"?

Giống như xe tăng chiến đấu hay tiêm kích F-16, Tomahawk không phải là "thứ vũ khí kỳ diệu sẽ chiến thắng cuộc chiến", chuyên gia Pettyjohn nhận định, dù thừa nhận chúng sẽ "có tác động chiến lược và tác chiến đáng chú ý".

Đồng tình với quan điểm này, Tư lệnh Lục quân Pháp, Tướng Pierre Schill, cho rằng: "Tôi không tin một hệ thống vũ khí có thể thay đổi hoàn toàn tình hình ở Ukraine". Ông cũng chỉ ra rằng Ukraine đã tự phát triển tên lửa hành trình Flamingo có khả năng tấn công sâu và đang sử dụng chúng trên thực địa.

Một lời cảnh báo đanh thép gửi tới Nga

Theo Tướng Schill, việc cung cấp Tomahawk "trên hết là một tín hiệu chính trị và chiến lược từ ông Trump gửi đến ông Putin, với thông điệp 'Tôi đã nói muốn chúng ta tiến tới hòa bình, và tôi sẵn sàng hỗ trợ người Ukraine' nếu không có tiến triển".

Về phía mình, Tổng thống Putin đã cảnh báo rằng, việc cung cấp Tomahawk cho Kiev sẽ tạo ra một "cấp độ leo thang hoàn toàn mới, kể cả trong quan hệ giữa Nga và Mỹ".

Hôm 15/10, Tổng thống Trump đã mô tả Tomahawk là một "vũ khí đáng kinh ngạc, một vũ khí mang tính tấn công rất cao". "Liệu họ (Nga) có muốn Tomahawk bay về phía mình không? Tôi không nghĩ vậy", ông nói.