Nhóm Bộ Tứ tham gia tập trận trên biển tìm kiếm đối tác mới

Các tàu chiến của Mỹ, Nhật Bản, Australia, Ấn Độ và Pháp sẽ cùng nhau tới Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương để tham gia cuộc tập trận hải quân chung mang tên La Perouse, kéo dài 3 ngày tại Vịnh Bengal, bắt đầu từ ngày 5/4. Đây sẽ là cuộc tập trận chung đầu tiên giữa các quốc gia thuộc Nhóm Bộ Tứ Kim Cương (Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ) - sau khi các nhà lãnh đạo của nhóm này tham gia Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến vào tháng 3/2021.

Trước đó, Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ đã tham gia cuộc tập trận chung Malabar vào tháng 11/2020. Việc có thêm Pháp - quốc gia dẫn đầu trong cuộc tập trận hải quân lần này, khiến sự kiện trở thành “Bộ Tứ +” (Quad plus), tạo điều kiện cho sự hợp tác sâu rộng hơn giữa các quốc gia. Cuộc tập trận La Perouse năm 2019 do Pháp dẫn đầu, có sự tham gia của Australia, Nhật Bản và Mỹ nhưng không có Ấn Độ.

Tiến sỹ Swee Lean Collin Koh (chuyên gia Quốc phòng thuộc Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam, Singapore) đánh giá: “Cuộc tập trận lần này sẽ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nếu các nước quyết định biến đây thành một sự kiện thường xuyên”.

“Nếu cuộc tập trận diễn ra tốt đẹp, nó có thể trở thành một tín hiệu đáng khích lệ cho các quốc gia không thuộc nhóm Bộ Tứ xem xét các hoạt động hợp tác tương tự với nhóm này”, chuyên gia Lean Collin Koh nói thêm.

Trong một tuyên bố đưa ra tuần trước, Đại sứ quán Pháp tại Ấn Độ mô tả đây là một “cuộc tập trận quy mô lớn giữa 5 nước”, đồng thời cho biết, nó sẽ tạo cơ hội cho các lực lượng hải quân của 5 quốc gia có cùng chí hướng, phát triển mối liên kết bền chặt hơn, tăng cường các kỹ năng, củng cố quan hệ hợp tác hàng hải trên khắp khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở”.

Chuyên gia Yogesh Joshi thuộc Viện Nghiên cứu Nam Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore nhận xét, cuộc tập trận “Bộ Tứ +” sẽ gửi thông điệp cứng rắn đến Trung Quốc.

“Nếu tất cả các nước lớn đều chỉ trích hành vi của Trung Quốc hoặc liên kết với nhau để chống lại sự gây hấn của Trung Quốc thì điều này chứng tỏ Bắc Kinh có thể đã hành động sai trái ngay từ đầu”, ông Yogesh Joshi nói.

Tăng cường sự hiện diện của Bộ Tứ Kim Cương

Cuộc tập trận kéo dài 3 ngày giúp tăng cường hơn nữa sự hiện diện của nhóm Bộ Tứ trong khu vực sau khi mỗi một nước thành viên đã có ít nhất 1 cuộc tập trận song phương với 1 thành viên khác trong nhóm vào tháng 3 vừa qua.

Trong hai ngày ngày 28 và 29/3, không quân và hải quân Ấn Độ đã tham gia một cuộc tập trận với các tàu chiến của hải quân Mỹ ở Vịnh Bengal. Còn Lực lượng Phòng vệ biển Nhật Bản đã tiến hành hai cuộc tập trận song phương riêng rẽ, bao gồm cuộc tập trận với tàu chiến của hải quân Australia ở Biển Đông kéo dài từ ngày 29 đến 31/3 và cuộc tập trận 1 ngày với tàu chiến của hải quân Mỹ ở biển Hoa Đông vào hôm 29/3.

Tướng hải quân về hưu R.S Vasan của Ấn Độ, hiện là Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Trung Quốc Chennai (C3S) cho rằng, việc Ấn Độ lần đầu tiên có mặt tại cuộc tập trận La Perouse cho thấy nước này sẵn sàng tham gia vào các hoạt động đa phương mà Trung Quốc e ngại. Kể từ khi xung đột biên giới giữa 2 bên nổ ra vào năm 2020, cách tiếp cận của New Dehli đã thay đổi, ông Vasan nói.

“New Dehli cảm thấy thất vọng trước Bắc Kinh và không còn lo lắng về việc hành động của họ sẽ bị nước láng giềng nhìn nhận ra sao. Theo một cách nào đó, Trung Quốc đã khiến Ấn Độ dễ dàng tham gia vào các liên minh hơn”, ông Vasan nói.

Thời gian của cuộc tập trận cũng rất đáng lưu ý, diễn ra không lâu sau chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin tới Nhật Bản và Hàn Quốc. Bộ trưởng Austin sau đó đến New Dehli và khẳng định Ấn Độ “là đối tác ngày càng quan trọng của Mỹ”, đồng thời cho biết hai nước đã nhất trí tăng cường hợp tác song phương tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Tìm kiếm các đối tác mới

Tiến sỹ Swee Lean Collin Koh cho rằng, cuộc tập trận La Perouse có thể được thực hiện với mục đích thuyết phục các quốc gia không thuộc nhóm Bộ Tứ tham gia những cuộc tập trận chung tương tự. Theo chuyên gia này, những quốc gia Đông Nam Á, hiện đang có tranh chấp với Bắc Kinh tại Biển Đông chẳng hạn như Philippines và Malaysia, có thể nằm trong danh sách những đối tác tiềm năng của “Bộ Tứ +”. Tuy nhiên, những nước này có thể tỏ ra thận trọng với việc hợp tác cùng Bộ Tứ vốn được coi là “một liên minh chống Trung Quốc”.

“Điều này không có nghĩa là không có sự hợp tác ở cấp độ song phương. Ngay cả khi chúng ta không mong đợi một cuộc tập trận hải quân theo kiểu “Bộ Tứ +” với các nước ASEAN, chúng ta vẫn có thể lưu ý đến khả năng từng nước thành viên trong nhóm này tham gia hợp tác song phương hoặc hợp tác đa phương quy mô nhỏ với các đối tác ASEAN”, Collin Koh nhận xét.

Chuyên gia Yogesh Joshi cũng đồng ý với quan điểm nói trên và cho biết thêm, “Các nước ASEAN nhiều khả năng không sẵn sàng hình thành liên kết an ninh với nhóm Bộ Tứ, nhưng một số nước có thể điều chỉnh các chính sách an ninh của họ đối với từng quốc gia thành viên thuộc nhóm Bộ Tứ”.

Hàng trăm tàu Trung Quốc tụ về một nơi ở Biển Đông, Philippines lo ngại. Ảnh tư liệu minh họa

Cuộc tập trận La Perouse cũng tiết lộ chiến lược mà các cường quốc châu Âu đang xây dựng để duy trì hoạt động tích cực ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi họ gặt hái được nhều lợi ích kinh tế. Đức và Anh đã tuyên bố sẽ điều tàu chiến đến Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trong năm nay. Bên cạnh đó, Pháp, Đức và Hà Lan đang dẫn đầu nỗ lực soạn thảo chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Liên minh châu Âu. Sau La Perouse, Pháp sẽ cùng Ấn Độ và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) tham gia một cuộc tập trận hải quân đa phương “Varuna” ở Biển Ả Rập.

Chuyên gia Yogesh Joshi lưu ý, khi vùng biển ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương xuất hiện quá nhiều lực lượng mà Trung Quốc cho là “không thân thiện”, Bắc Kinh có thể có những hành động gây leo thang căng thẳng./.