Tự vệ đỏ Xô viết - tiền thân của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam

(Baonghean) - Ngay từ khi ra đời trong cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931, lực lượng Tự vệ đỏ đã cho thấy tính cách mạng ưu việt của mình. Và có lẽ hiếm có nước nào trên thế giới, cả lực lượng quân đội và an ninh đều được hình thành, phát triển lên từ một tổ chức tự vệ như ở nước ta.

Đội Tự vệ đỏ xã Phúc Sơn (Anh Sơn). Ảnh Tư liệu
Đội Tự vệ đỏ xã Phúc Sơn (Anh Sơn). Ảnh Tư liệu

Lực lượng Tự vệ đỏ (có nơi còn gọi là Xích vệ) là một trong những lực lượng được Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức và lãnh đạo chặt chẽ. Tuy chưa có một cơ cấu tổ chức thành hệ thống từ trên xuống dưới nhưng ở hầu hết các tổng, làng xã, thôn đều thành lập Tự vệ đỏ. 

Đêm 30/4 rạng ngày 1/5/1930, cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh nổ ra khi hàng vạn công nhân và nông dân Vinh - Bến Thủy xuống đường mở đầu cuộc đấu tranh với chính quyền thực dân Pháp và chế độ phong kiến tay sai đòi tăng tiền lương, giảm giờ làm, giảm các loại sưu thuế…

Những chiến sỹ Tự vệ đỏ tiêu biểu trong giai đoạn này gồm: Chu Huy Mân, Hoàng Trọng Trì, Trần Cảnh Bình (TP. Vinh); Nguyễn Công Thường (Thanh Chương); Nguyễn Hữu Sinh (Yên Thành)… Lịch sử cuộc đấu tranh tại vùng Vinh - Bến Thủy ghi nhận: Sáng 1/5/1930, người đội trưởng đội Tự vệ đỏ vùng Lộc Đa - Đức Thịnh Hoàng Trọng Trì cùng hàng trăm tự vệ khác dũng cảm cầm cờ búa liềm đi đầu đoàn biểu tình, vừa đi vừa hát Quốc tế ca và hô to các khẩu hiệu, cổ vũ quần chúng vững bước tiến lên. Địch kéo đến cản đường, đàn áp, các chiến sỹ tự vệ đã kết thành một khối bảo vệ quần chúng. 

Tại ngã ba Bến Thủy, lịch sử cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh ghi nhận sự hy sinh anh dũng của chiến sỹ Nguyễn Đôn Nhoãn khi đã dũng cảm xông lên đoạt súng của địch nhằm không cho chúng bắn vào đoàn biểu tình; chiến sỹ Trần Cảnh Bình bị địch hạ sát khi leo lên cột đèn, dương cao ngọn cờ búa liềm cổ vũ tinh thần đấu tranh của công nhân, nông dân. Trong cuộc đấu tranh lần đầu tiên này đã có 7 chiến sỹ tự vệ đỏ hy sinh, 18 người bị thương, hơn 100 người khác bị địch bắt tra tấn dã man.

Cũng sôi sục khí thế như khu vực Vinh - Bến Thủy, những người thuộc lực lượng Tự vệ đỏ vùng Hạnh Lâm (huyện Thanh Chương) bảo vệ 3.000 quần chúng đấu tranh phá đồn điền của tên Ký Viện. Ngày 1/9/1930, các đội Tự vệ đỏ ở các huyện Thanh Chương đã đánh phá đồn Rào Gang, tiến hành bắt giữ bọn hào lý các làng Xuân Bảng, Tú Viên, Xuân Tường, Phong Nậm, Nguyệt Bổng… Tự vệ đỏ ở tổng Đại Đồng phá cầu chợ Lạt chặn địch từ Đô Lương xuống. Tự vệ tổng Võ Liệt (Thanh Chương) bắt giữ 11 tên tổng lý và những tên nghi làm mật thám.

Ngày 12/9/1930, có 8.000 nông dân Hưng Nguyên tập trung ở Ga Yên Xuân để đi biểu tình. Đội tự vệ đỏ đã bao vây nhà ga, bắt giữ sếp ga. Giặc Pháp đã cho máy bay ném bom chặn đoàn biểu tình ở Thái Lão làm nhiều người chết và bị thương, nhưng chúng không thể dập tắt được khí thế đấu tranh, vai trò tiên phong của lực lượng Tự vệ đỏ Nghệ Tĩnh.

Đồng chí Võ Nguyên Giáp đọc diễn văn thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ở khu rừng Trần Hưng Đạo ngày 22/12/1944. Ảnh Tư liệu
Đồng chí Võ Nguyên Giáp đọc diễn văn thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ở khu rừng Trần Hưng Đạo ngày 22/12/1944. Ảnh Tư liệu

Tháng 10/1930, nhận thấy phong trào Xô viết dâng lên như vũ bão, Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết nêu rõ: “Ngay từ bây giờ, Đảng phải tổ chức Bộ quân sự của Đảng để: Làm cho đảng viên được quân sự huấn luyện. Giúp công, nông hội tổ chức đội tự vệ. Vận động trong quân đội của bọn địch nhân…”. 

Thực hiện sự chỉ đạo của Trung ương và Xứ ủy Trung kỳ, chỉ trong thời gian ngắn lực lượng Tự vệ đỏ đã được tổ chức và kiện toàn lại. Tính đến tháng 10/1930 trên địa bàn 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đã có 411 đội Tự vệ đỏ với 9.148 đội viên. Tính cả 2 năm 1930 - 1931 qua cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh đã ra đời 436 đội Tự vệ đỏ với 15.434 đội viên. Trong đó huyện Thanh Chương có số đội đông nhất với 128 đội, huyện Anh Sơn 94 đội, Diễn Châu 58 đội…

Tự vệ đỏ thực tế đã trở thành công cụ bạo lực vũ trang duy nhất của chính quyền Xô viết. Trong thư của Ban Chấp hành Trung ương Đảng gửi Xứ ủy Trung Kỳ đã chỉ đạo nhiệm vụ của Tự vệ đỏ lúc này là “phải tập luyện quân sự, phải tìm kế mà cướp lấy súng địch, trật tự trong làng cho nghiêm, và khuyên dân cày bừa làm ăn bình thường”.

Sau khi chính quyền Xô viết ra đời, thực dân Pháp và tay sai trở lại đàn áp phong trào cách mạng. Thực hiện chỉ đạo của Đảng, lực lượng Tự vệ đỏ vừa bảo vệ chính quyền Xô viết, vừa vận động, cổ vũ nhân dân đấu tranh chống khủng bố trắng và các thủ đoạn của địch. Các đội Tự vệ đỏ Hưng Dũng - Vinh, Thanh Chương, Anh Sơn, Nam Đàn, Môn Sơn (Con Cuông)… với tinh thần quả cảm đã bảo vệ các đồng chí lãnh đạo của Đảng ở cơ sở, bảo vệ thành công Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ nhất, giữ bí mật cho hoạt động của Xứ ủy Trung kỳ.

Không những thế, các đảng bộ cơ sở kết hợp với lực lượng Tự vệ đỏ đã phát động phong trào đấu tranh bằng nhiều hình thức như: Rải truyền đơn cảnh cáo bọn tay sai, bao vây đồn địch, phục kích ngăn chặn các cuộc tuần tiễu, trừng trị những tên tay sai gian ác. Tiêu biểu có các sự kiện: Tự vệ đỏ huyện Nghi Lộc trừng trị tên tri huyện Tôn Thất Hoàn; Tự vệ đỏ huyện Yên Thành phá vỡ âm mưu rước cờ vàng, phát thẻ quy thuận của thực dân Pháp và tay sai tại Tràng Kè; Tự vệ đỏ Phúc Sơn (huyện Anh Sơn) trừ khử tên đồn trưởng Pháp Piere và 11 tên tay sai…

Qua 2 năm đấu tranh cách mạng, từ chỗ chỉ có những chiến sỹ xung kích treo cờ đỏ, rải truyền đơn, lực lượng Tự vệ đỏ đã phát triển thành một lực lượng quan trọng trong cao trào cách mạng 1930 - 1931. 

Sự lớn mạnh của lực lượng Tự vệ đỏ ở Nghệ An và Hà Tĩnh là một trong những cơ sở để Đại hội lần thứ nhất của Đảng (3/1935) họp tại Ma Cao (Trung Quốc) đã ban hành Nghị quyết riêng về phương pháp bạo lực cách mạng, khẳng định: Tự vệ đỏ càng mạnh thì tức là có điều kiện thuận lợi để sau này tổ chức du kích chiến tranh, vũ trang bạo động”.

Đại hội chủ trương thành lập đội tự vệ công nông thường trực làm nòng cốt của các phong trào bạo động vũ trang giành chính quyền. Trên cơ sở chiến lược này, từ các đội Tự vệ đỏ hình thành trong cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh 1930-1931, Đảng đã xây dựng và rèn luyện những đội quân tiền thân của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Đó là các đội du kích Bắc Sơn, Vũ Nhai, Cao Bằng, Đô Lương, Nam Kỳ; đội Tự vệ cứu quốc, Cứu quốc quân… 

Quốc Sơn

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.