Người Thái Quỳ Châu vào 'mùa' làm cọn nước

Đình Tuyên - Hữu Vi

Theo dõi Báo Nghệ An trên Google News

(Baonghean.vn) - Trước vụ lúa xuân, người Thái ở xã Châu Tiến (huyện Quỳ Châu) bận rộn với "mùa" làm cọn nước. Cọn vừa là công trình thủy lợi, vừa là nét đẹp văn hóa lâu đời tạo nên bản sắc vùng cao xứ Nghệ.

Clip: Đình Tuyên
bna-con-nuoc-quy-chau-3-1104.jpg
Nhiều huyện miền núi ở Nghệ An như Con Cuông, Tương Dương, Quế Phong, bà con nông dân sử dụng cọn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, nhưng nhiều nhất vẫn là ở xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu. Lúc cao điểm, địa bàn này có đến hàng trăm cọn nước được bà con nông dân lắp đặt dọc các sông, suối. Ảnh: Đình Tuyên
bna-con-nuoc-quy-chau-1-4829.jpg
Tiếng Thái ở Nghệ An gọi cọn nước là "pặt nặm", nghĩa là tưới nước. Hệ thống gồm bánh xe có gắn những chiếc ống xoay quanh một trục gỗ. Khi thả xuống suối, bánh xe quay và các ống sẽ múc nước đổ vào một máng hứng. Từ máng hứng, nước xuôi theo ống hoặc máng dẫn vào ruộng lúa, tạo thành một hệ thống tưới tự động. Cọn nước được xem như là một sáng tạo độc đáo của cư dân trồng lúa nước vùng Đông Nam Á. Theo một số tài liệu thì trước đây hàng trăm năm, người miền xuôi cùng từng dùng hệ thống thủy lợi này trong sản xuất nông nghiệp. Ảnh: Hữu Vi
bna-con-nuoc-quy-chau-20-1015.jpg
Những ngày cuối năm 2023, đầu năm 2024, đến các bản Hoa Tiến 1, Hoa Tiến 2, bản Ban, xã Châu Tiến sẽ thấy không khí làm cọn nước của bà con khá nhộn nhịp. Cọn nước thực sự cần thiết với những hộ gia đình có chân ruộng cao hơn sông, suối. Theo bà con nông dân xã Châu Tiến, cọn nước nhiều khi quyết định sự thành bại của một vụ lúa. Ảnh: Đình Tuyên
bna-con-nuoc-quy-chau-15-629.jpg
Chính vì quan trọng như thế nên nhiều nhà phải chuẩn bị vật liệu làm cọn nước trước đó hàng tháng. Tre, nứa, gỗ, lạt... đều được lấy về từ những cánh rừng già cách đó hàng giờ đi bộ. Sau đó, người nông dân phải mất khoảng nửa tháng mới hoàn thành một chiếc cọn. Ảnh: Hữu Vi
bna-con-nuoc-quy-chau-21-5942.jpg
Một chiếc bánh xe nước như thế này khi đã hoàn thành nặng từ 1,5 - 2 tạ, vì thế cần từ 4 - 5 người khoẻ mạnh khiêng xuống suối để lắp đặt. Ảnh: Đình Tuyên
bna-con-nuoc-quy-chau-22-4574.jpg
Khi chiếc cọn đã yên vị trên giá đỡ, những người thợ lại phải lắp thêm máng hứng, máng dẫn thì hệ thống mới hoàn chỉnh và có thể hoạt động. Ảnh: Đình Tuyên
bna-con-nuoc-quy-chau-17-4825.jpg
Cọn nước của người Thái ở Quỳ Châu có tính thẩm mỹ cao và đòi hỏi những người thợ phải thạo việc. Ở bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, hầu hết những nông dân đều có kỹ năng chế tác cọn nước. Ảnh: Hữu Vi
bna-con-nuoc-quy-chau-12-6565.jpg
Tuy nhiên, mỗi chiếc cọn thường chỉ dùng được 2 vụ lúa. Những cơn lũ thường xảy ra vào tháng 8, 9 âm lịch sẽ cuốn trôi hầu hết những chiếc cọn trên sông, suối. Những chiếc còn trụ lại được cũng mục nát sau một thời gian sử dụng. Sau vụ mùa, bà con thường lại phải làm cọn khác thay thế. Ảnh: Đình Tuyên
bna-con-nuoc-quy-chau-2-258.jpg
Và những nông dân lại bắt đầu một chu trình mới, làm cọn nước trước vụ sản xuất mới. Đây là một công việc khá cực nhọc nhưng với bà con nông dân Châu Tiến thì gần như là điều đương nhiên, là việc phải làm để "cái bụng không đói". Ảnh: Hữu Vi
bna-con-nuoc-quy-chau-13-7280.jpg
Nhờ sự kỳ công và cực nhọc này mà những cánh đồng lúa mường Chiềng Ngam, tên gọi cũ của đất Châu Tiến trở nên thơ mộng hơn đối với những ai ghé thăm các làng bản thuần phác nơi đây. Ảnh: Đình Tuyên

tin mới

Bâng khuâng... làng nồi Trù Sơn

Bâng khuâng... làng nồi Trù Sơn

(Baonghean.vn) - Hội tụ đầy đủ tiềm năng, lợi thế để phát triển mô hình du lịch trải nghiệm, nhưng để nghề làm nồi đất Trù Sơn (Đô Lương) vươn xa thì còn cần rất nhiều yếu tố…

Lưu giữ điệu ru của người Thái cổ

Lưu giữ điệu ru của người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Để lưu giữ những làn điệu ru con của dân tộc Thái, các thành viên CLB Bảo tồn bản sắc văn hóa Thái tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu) đã thay nhau tìm hiểu, ghi chép lại các điệu hát ru, đồng thời tổ chức các lớp học để truyền dạy cho con cháu.

Điểm tựa của những người phụ nữ vùng biển

Điểm tựa của những người phụ nữ vùng biển

(Baonghean.vn) - Thấu hiểu nỗi đau của những người vợ mất chồng, của con mất cha nơi biển lớn, Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp tại vùng biển Quỳnh Lưu đã tích cực đồng hành với những người phụ nữ yếu thế, tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ, sẻ chia với những hoàn cảnh khó khăn.

Làng khoa bảng ở Nghệ An làm du lịch

Làng khoa bảng ở Nghệ An làm du lịch

(Baonghean.vn) - Hiếm có một vùng quê nào lại có nhiều người đỗ đạt thành danh và có nhiều di tích được xếp hạng như xã Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu). Nắm bắt lợi thế đó, gần đây địa phương này đã tiên phong phát triển du lịch, với những tour du lịch mang nhiều ý nghĩa.

Cùng Mường Chiêng Ngam vui hội Hang Bua

Cùng Mường Chiêng Ngam vui hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Lễ hội Hang Bua ở huyện Quỳ Châu là một sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng người Thái phía Tây Bắc Nghệ An. Sinh hoạt văn hóa này cũng là không gian lưu giữ những nét truyền thống của cư dân bản địa vừa góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của người dân địa phương

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…