Ông Trump đạt thỏa thuận với ông Netanyahu về Gaza, liệu Hamas có đồng ý kế hoạch 20 điểm?

Tại cuộc họp báo chung ở Nhà Trắng, sau cuộc gặp với ông Netanyahu, Tổng thống Trump khẳng định hai bên đã "vượt qua mức rất gần" để đạt được một thỏa thuận hòa bình khó nắm bắt cho dải đất Palestine. Tuy nhiên, ông cũng đưa ra lời cảnh báo thẳng thắn đối với nhóm Hồi giáo Hamas: nếu nhóm vũ trang này từ chối đề xuất, Israel sẽ có sự ủng hộ toàn diện của Mỹ để thực hiện bất kỳ hành động cần thiết nào.

Bản tài liệu 20 điểm do Nhà Trắng công bố phác thảo một kế hoạch chi tiết: yêu cầu ngừng bắn ngay lập tức, trao đổi con tin do Hamas nắm giữ lấy tù nhân Palestine do Israel giam giữ, rút quân dần dần của Israel khỏi Gaza, giải trừ vũ khí của Hamas, và thành lập một chính phủ chuyển tiếp do một cơ quan quốc tế lãnh đạo.

Thủ tướng Netanyahu, người đã 4 lần đến thăm Nhà Trắng kể từ khi ông Trump trở lại nắm quyền vào tháng 1, khẳng định ông ủng hộ kế hoạch vì nó "đạt được các mục tiêu chiến tranh của Israel": giải cứu tất cả con tin, giải thể năng lực quân sự của Hamas, chấm dứt quyền cai trị chính trị của nhóm này và đảm bảo rằng Gaza sẽ không bao giờ còn là mối đe dọa đối với Israel.

Mặc dù đạt được đồng thuận trên giấy tờ, những bất đồng cốt lõi vẫn còn nguyên vẹn. Hai điểm gây tranh cãi lớn nhất là khả năng thành lập Nhà nước Palestine tương lai, điều mà Thủ tướng Netanyahu đã kiên quyết bác bỏ, và vai trò của Chính quyền Palestine (PA) trong việc quản lý Gaza thời hậu chiến. Theo một nguồn tin thân cận, việc giải quyết triệt để những vấn đề tư tưởng này là điều kiện then chốt để ông Netanyahu chấp nhận toàn bộ sáng kiến của ông Trump.

Kế hoạch này vạch ra một con đường mờ nhạt hướng tới Nhà nước Palestine một khi việc tái thiết Gaza được tiến hành và Chính quyền Palestine thực hiện các cải cách. Tuy nhiên, nó thiếu chi tiết và chỉ đề xuất một vai trò "hạn chế" cho đại diện PA trong việc quản lý Gaza ban đầu, một điều kiện mà ông Netanyahu từng khẳng định PA không được kiểm soát Gaza.

Rõ ràng, sự chấp thuận của Hamas là "chìa khóa vàng" cho sự thành bại của nỗ lực ngoại giao này. Nhóm vũ trang đã khởi động cuộc chiến bằng cuộc tấn công ngày 7/10/2023, vẫn giữ 48 con tin (Israel cho biết 20 người còn sống). Sự vắng mặt của họ trong các cuộc đàm phán và sự từ chối giải trừ vũ khí trước đây đã tạo ra một rào cản lớn.

Mặc dù một quan chức Hamas ban đầu phủ nhận việc nhận được kế hoạch, một quan chức nắm rõ về các cuộc đàm phán sau đó xác nhận rằng Qatar và Ai Cập đã chia sẻ tài liệu với Hamas. Nhóm này cho biết sẽ "xem xét thiện chí" và đưa ra phản hồi.

Động thái của Tổng thống Trump diễn ra sau khi nhiều nhà lãnh đạo phương Tây chính thức công nhận Nhà nước Palestine tại Liên hợp quốc tuần trước, bất chấp sự phản đối của Mỹ và Israel. Ông Trump đã chỉ trích mạnh mẽ việc công nhận này là "phần thưởng" cho Hamas.

Trong khi đó, Thủ tướng Netanyahu đang phải đối mặt với áp lực kép. Một mặt, áp lực ngày càng tăng từ các gia đình con tin và công chúng Israel mệt mỏi vì chiến tranh. Mặt khác, ông có nguy cơ sụp đổ chính phủ liên minh nếu các bộ trưởng cực hữu cảm thấy ông đã nhân nhượng quá nhiều.

Giới chuyên gia quốc tế nhận định rằng thỏa thuận đã tiến gần hơn, nhưng cần phải có sự "gây sức ép" mạnh mẽ từ các bên trung gian như Qatar đối với Hamas, và ông Netanyahu phải thuyết phục được nội các an ninh của mình.

Được phác thảo bởi Đặc phái viên Steve Witkoff và cựu cố vấn Trung Đông Jared Kushner, kế hoạch của Mỹ cũng bao gồm việc thiết lập một lực lượng ổn định tạm thời do Mỹ và các đối tác Arập, quốc tế đứng đầu để giám sát an ninh. Nó hình dung ra một ủy ban kỹ trị Palestine sẽ chịu trách nhiệm tạm thời cho các dịch vụ hàng ngày ở Gaza, dưới sự giám sát của một "hội đồng hòa bình" quốc tế do ông Trump và cựu Thủ tướng Anh Tony Blair đồng chủ trì.

Cuộc chiến kéo dài đã khiến phần lớn Gaza chìm trong đống đổ nát, gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng, với hơn 66.000 người Palestine thiệt mạng theo số liệu của cơ quan y tế Gaza. Sự đồng thuận Mỹ-Israel là một bước tiến ngoại giao mạnh mẽ, nhưng "bài toán" Hamas và những bất đồng tư tưởng vẫn là yếu tố quyết định số phận của hòa bình tại Gaza.