Tộc người ngủ ngồi dùng đá cuội để đếm tuổi

(Baonghean.vn)- Trước khi biết đến có lịch, người Đan Lai ở miền tây Nghệ An vẫn sử dụng đá cuội cho vào túi vải để đếm tuổi của mọi người trong gia đình.

Một hình ảnh trong đám tang người Thái ở Nghệ An. Ảnh: Hữu Vi
Một hình ảnh trong đám tang người Thái ở Nghệ An. Ảnh: Hữu Vi

Những chiếc túi vải đựng đá từng là thứ quan trọng đối với ông La Văn Liệu, dân tộc Đan Lai, trú quán bản Cò Phạt, xã Môn Sơn, Con Cuông (Nghệ An). Ông có đến hơn chục chiếc túi. Sau một năm lại bỏ vào đó một hòn đá cuội. Đó là cách ông tính tuổi cho từng người trong nhà. Ông lão có đến 13 đứa con không nhớ hết ngày sinh tháng đẻ của từng người. Chỉ nhớ tuổi qua số đá trong túi.

Đan Lai là tộc người ngủ ngồi nổi tiếng ở miền Tây xứ Nghệ, sống hoàn toàn biệt lập với thế giới bên ngoài trong vùng lõi của rừng Quốc gia Pù Mát. Sau khi được phát hiện và đưa dần ra khỏi rừng, người Đan Lai mới tiếp xúc với văn minh tiến bộ. Ông La Văn Liệu cho biết, đến khi lịch, giấy khai sinh, hộ khẩu trở nên thịnh hành, ông mới bỏ dần những cái túi đá. Bây giờ nhớ lại, ông lão chỉ cười nhẹ nhõm. Những cách tính tuổi cổ xưa này giờ đã vào quá vãng. 

Ảnh minh họa - Nguồn Internet
Ảnh minh họa - Nguồn Internet

Không chỉ với người Đan Lai, những hòn đá cuội vô tri từ lâu đã trở thành thân thuộc với các cộng đồng người vùng cao. Trước nay, khi tiễn con trai lên đường tòng quân, một bà mẹ người Thái có thói quen bỏ vào ba lô một hòn cuội nhỏ đã kỳ sạch. Bà mẹ dặn dò con mang theo để nguôi nỗi nhớ nhà, để vững dạ mà hoàn thành nghĩa vụ. Hòn cuội giúp cho người đi xa không bị lạ nước, "ngã nước", tránh được bệnh tật khi đến vùng đất khác. Có người con dặn con nhớ bỏ hòn cuội nhỏ vào ấm nước khi đang đun cũng là cách tốt để bản thân không bị lạ nước khi đến vùng đất khác.

Người vùng cao khi về với tổ tiên, nơi yên nghỉ là khu rừng ma ở cạnh bản. Trước khi tiễn một người nằm xuống về với đất mẹ, người ta chọn hai hòn đá chôn hai đầu ngôi mộ. Người Thái ở Con Cuông gọi là “táng”. Vùng Quế Phong gọi là “điếng”. Một ngôi mộ của người Thái vùng cao không thể thiếu hai hòn đá chôn ở mỗi đầu ngôi mộ. Đó cũng là thứ không ai được xâm phạm vì sẽ làm kinh động đến giấc ngủ thiên thu của người đã khuất.

Ngày xưa, người Thái chôn cất người chết xong không bao giờ trở lại ngôi mộ và khu rừng ma nữa. Khi rời bản đi, những khu rừng ma cũng bị bỏ quên. Chỉ khi một ai đó đến phá rẫy làm nương, phát hiện thấy hòn đá chôn đầu ngôi mộ mới biết được chốn yên nằm của người đã khuất. Người ta bảo nhau không động đến hòn đá “táng”. Người làm rẫy thắp hương khấn xin người đã khuất hãy yên nghỉ và phù hộ cho người sống làm ăn thuận lợi.

Con trai lớn thường là người vác hòn đá “táng” ra ngôi mộ. Ảnh: Hữu Vi
Con trai lớn thường là người vác hòn đá “táng” ra ngôi mộ. Ảnh: Hữu Vi
 

Ông Lang Văn Cường ở xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong (một vùng cư trú lâu đời của cộng đồng người Thái) là người hứng thú với phong tục của cộng đồng. Ông dày công ghi chép được khá nhiều tư liệu trong đó có tục ma chay của người Thái vùng Cắm Muộn.

“Hòn đá “điếng” là thứ quan trọng nhất của ngôi mộ.” – ông lão tuổi đã ngoài lục tuần nói. Khi có người chết, người con trai hoặc thân thích nhất của người quá cố lên núi chọn đá đem chôn cạnh mộ người thân. Người ta làm lễ khấn xin đá. Sau đó khắc thông tin về người quá cố lên một phiến đá bằng chứ Thái như khi người ta khắc bia mộ.

Hòn đá chôn cạnh mộ được người con trai lớn hoặc là người thân cận nhất với người quá cố vác đi. Sau khi đã hạ huyệt, người ta làm lễ chôn đá xuống cạnh mộ mới đi về.

Ngày nay, người Thái đã biết chăm sóc phần mộ người thân vào dịp cuối năm. Hòn đá chôn cạnh mô vẫn được gìn giữ kỹ. 

Hữu Vi

Tin mới

Nghệ An: Nỗi đau từ bệnh dại tiếp tục kéo dài

Nghệ An: Nỗi đau từ bệnh dại tiếp tục kéo dài

(Baonghean.vn) - Nghệ An đang là một trong những địa phương có số người tử vong về bệnh dại cao nhất cả nước. Từ đầu năm 2023 đến nay, ở tỉnh đã có 3 người tử vong do bệnh dại và hàng nghìn người bị chó, mèo cắn phải tiêm vaccine phòng dại.
GS Đặng Hùng Võ: Thoát lối mòn tư duy trong sửa đổi Luật Đất đai

GS Đặng Hùng Võ: Thoát lối mòn tư duy trong sửa đổi Luật Đất đai

(Baonghean.vn) - Luật Đất đai phải khai mở được giá trị tiềm ẩn trong nguồn lực đất đai, chia sẻ giá trị đó sao cho công bằng giữa Nhà nước, nhà đầu tư dự án và những người đang sử dụng đất như Nghị quyết 18 yêu cầu, không nên chỉ quanh quẩn với tư duy về quyền lực thu hồi đất của Nhà nước.
Những lỗi khiến xe ôtô hao mòn xăng không ngờ đến

Những lỗi khiến xe ôtô hao mòn xăng không ngờ đến

Sau một thời gian ngắn sử dụng, xe ôtô xuất hiện tình trạng ngốn xăng hơn bình thường. Đôi khi, nguyên nhân gây hao xăng lại nằm ở những lỗi chủ quan của người dùng. Người dùng cần biết để khắc phục tình trạng này.
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bị truy tố hơn 30 tội danh

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bị truy tố hơn 30 tội danh

(Baonghean.vn) - Kênh truyền hình CNN dẫn nguồn thạo tin cho biết cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bị truy tố hơn 30 tội danh liên quan tới gian lận kinh doanh trong vụ chi tiền bịt miệng ngôi sao phim khiêu dâm Stormy Daniels. Ông Trump sẽ tới New York vào ngày 3/4 tới để bị truy tố chính thức.
Điểm tuần: Học sinh và hoạt động trải nghiệm - Nên hay không nên?

Điểm tuần: Học sinh và hoạt động trải nghiệm - Nên hay không nên?

(Baonghean.vn) - Để các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm trở thành thực chất, thiết nghĩ cần có sự kiểm soát về tần suất các chuyến đi của một nhà trường ra ngoài thành phố mỗi năm, tránh việc lạm dụng. Đặc biệt là cần kiểm soát hơn nữa về mục tiêu giáo dục cụ thể của mỗi chuyến đi...
Sông Lam Nghệ An chia tay Cup Quốc gia ngay ở vòng sơ loại

Sông Lam Nghệ An chia tay Cup Quốc gia ngay ở vòng sơ loại

(Baonghean.vn) - Trận đấu phải phân định bằng loạt đá luân lưu. Trên chấm 11m, Quế Ngọc Hải và Trọng Hoàng đã không thể chiến thắng được thủ môn đối phương. Sông Lam Nghệ An đã phải nói lời chia tay Cup Quốc gia ngay sau trận đấu vòng sơ loại chiều nay (1/4) trên sân Vinh.
Đọc truyện đêm khuya: Phố lỡ

Đọc truyện đêm khuya: Phố lỡ

(Baonghean.vn) - Một câu chuyện không có cốt truyện, chỉ giống như một ghi chép, một ký sự nhỏ về cuộc sống mưu sinh của những con người nhỏ bé giản dị ở một khu phố nọ, nhưng phía sau những hình ảnh rất đỗi đời thường đó lại ẩn chứa nhiều số phận. 
Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 1/4

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 1/4

(Baonghean.vn) - Trưởng ban Nội chính Trung ương trao hỗ trợ 11 huyện miền Tây Nghệ An xây nhà cho hộ nghèo; Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy thông cáo báo chí kỳ họp thứ 12; Nhiều vấn đề đặt ra trong quản lý tài sản công sau sáp nhập... là một số nội dung đáng chú ý đăng trên baonghean.vn ngày 1/4.