Vì sao châu Âu 'bất an' ngay cả khi hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin bị trì hoãn?
Thông tin về việc hội nghị thượng đỉnh rất được mong đợi giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin bị trì hoãn đã mang lại sự nhẹ nhõm tạm thời cho các đồng minh EU của Ukraine. Tuy nhiên, viễn cảnh Hungary - thành viên EU có quan điểm thân thiện nhất với Nga - đóng vai trò chủ nhà cho các cuộc đàm phán về an ninh châu Âu vẫn đang gây ra bất an và chia rẽ sâu sắc trong nội bộ khối.
Địa điểm gây tranh cãi
Theo DW, hội nghị thượng đỉnh tại Budapest bị hoãn trong bối cảnh các đồng minh châu Âu của Ukraine đang tập hợp lại để hỗ trợ Kiev, đặc biệt là sau các thông điệp bị cho là "trái chiều" từ Tổng thống Trump.
Các hội nghị thượng đỉnh quan trọng tại Brussels và London vào cuối tuần này được xem là phép thử cho năng lực của châu Âu trong việc thống nhất gói hỗ trợ tài chính mới cho Kiev, cũng như thuyết phục ông Trump tăng cường sức ép lên Moskva.
Trong một tuyên bố chung đưa ra hôm 21/10, các nhà lãnh đạo Ukraine, Anh, Đức, Pháp, Italy, Ba Lan, Phần Lan, Đan Mạch, Tây Ban Nha, Thụy Điển cùng các quan chức hàng đầu EU đã nhấn mạnh lập trường chung.
"Các chiến thuật trì hoãn của Nga đã nhiều lần cho thấy Ukraine là bên duy nhất nghiêm túc về hòa bình... Chúng ta phải tăng cường áp lực lên nền kinh tế và công nghiệp quốc phòng của Nga, cho đến khi ông Putin sẵn sàng lập lại hòa bình", tuyên bố nêu rõ.
Các nhà lãnh đạo này cũng cho biết: "Chúng tôi đang phát triển các biện pháp để sử dụng toàn bộ giá trị tài sản có chủ quyền bị phong tỏa của Nga nhằm đảm bảo Ukraine có các nguồn lực cần thiết".
Dù các cuộc đàm phán bị trì hoãn, viễn cảnh Budapest trở thành trung tâm ngoại giao cho tương lai an ninh châu Âu vẫn khiến nhiều nước EU không hài lòng.
Nếu diễn ra, đây sẽ là lần đầu tiên Tổng thống Putin đặt chân đến lãnh thổ EU kể từ khi xung đột bùng phát tại Ukraine và kể từ khi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) phát lệnh truy tố ông.
"Nơi duy nhất dành cho ông Putin ở châu Âu là The Hague - tại tòa án. Không phải ở bất kỳ thủ đô nào của chúng ta", nhà ngoại giao hàng đầu của Litva, Kestutis Budrys, phát biểu tại Luxembourg.
Ngoại trưởng Pháp cho biết sự hiện diện của ông Putin trên đất EU "chỉ có ý nghĩa nếu nó dẫn đến một lệnh ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện".
Trái ngược với phản ứng của phần lớn EU, Hungary đã bày tỏ sự vui mừng với vai trò chủ nhà tiềm năng. Thủ tướng Viktor Orban viết trên mạng xã hội X rằng đất nước của ông là nơi "thích hợp duy nhất" ở châu Âu để đàm phán, với lý do lập trường "ủng hộ hòa bình".
Những rào cản pháp lý và hậu cần
Về mặt pháp lý, Hungary trên lý thuyết vẫn có nghĩa vụ bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin nếu ông đến nước này. Mặc dù Budapest tuyên bố rời khỏi ICC vào tháng 6, các quy tắc vẫn có hiệu lực trong vòng 1 năm sau khi rời đi.
Tuy nhiên, Mathias Holvoet - giảng viên Luật Hình sự Quốc tế tại Đại học Amsterdam cho rằng không có viễn cảnh thực sự nào cho thấy điều đó sẽ xảy ra. Thực tế, Hungary đã phớt lờ các quy tắc của ICC trong năm nay khi tiếp đón Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bất chấp lệnh bắt giữ đối với ông.
Ngay cả khi đến Hungary, việc di chuyển của ông Putin cũng gặp vấn đề. Không phận EU đã đóng cửa với máy bay Nga từ năm 2022. Điều này có nghĩa là máy bay của ông Putin sẽ cần giấy phép đặc biệt từ từng quốc gia thành viên để bay qua không phận.
Hungary là quốc gia không giáp biển, giáp với các thành viên EU là Romania, Slovakia, Áo, Slovenia và Croatia. Serbia, quốc gia láng giềng phía nam không thuộc EU và không áp đặt trừng phạt Nga, có thể là một "cửa ngõ" quan trọng.
Dù Hungary có còn là trung tâm chú ý hay không, EU hiện thấy mình đang đi trên "dây thăng bằng" quen thuộc: Cố gắng giữ một Tổng thống Mỹ đôi khi bị cho là có khuynh hướng nghiêng về Nga tiếp tục ủng hộ an ninh của Ukraine và của chính EU.
Các bộ trưởng EU đang cố gắng nhấn mạnh rằng nội dung các cuộc họp trong tương lai quan trọng hơn địa điểm tổ chức.
"Budapest chỉ là một địa điểm", nhà ngoại giao hàng đầu của Đan Mạch, Lars Lokke Rasmussen, nói hôm 20/10. "Đó là quyết định của Tổng thống Mỹ, người muốn gặp người đồng cấp Nga. Tôi không thể làm gì khác ngoài việc nhấn mạnh rằng chúng tôi sát cánh cùng Ukraine".
