Bầu cử Ukraine: Bất ngờ mang tên Zelensky và dư luận từ Moskva

Kinh nghiệm chính trị hạn chế

Trong bối cảnh dư luận công chúng đang hết sức bất mãn với tình trạng tham nhũng và nền kinh tế kiệt quệ của đất nước, người đàn ông 41 tuổi, chỉ nắm trong tay kinh nghiệm chính trị hạn chế trong vai diễn tổng thống tại một chương trình truyền hình, đã vượt qua được các ứng cử viên chính thống khác với số phiếu áp đảo.

Ứng viên tranh cử Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (phải) và đương kim Tổng thống Petro Poroshenko. Ảnh: AFP/TTXVN

Kết quả cuộc bầu cử công bố vào ngày Cá tháng Tư - sự mỉa mai đang ngập tràn trên các mạng xã hội ở Ukraine - cho thấy ông Zelensky đã giành được hơn 30% số phiếu bầu trong vòng 1 tổ chức vào ngày 31/3, gần gấp đôi so với 16% số phiếu mà đương kim Tổng thống Petro Poroshenko giành được.

Hai ứng cử viên sẽ gặp nhau trong vòng đấu thứ hai diễn ra ngày 21/4 tới, sau khi kết quả kiểm 93% số phiếu cho thấy cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko và hàng chục ứng viên khác đã phải dừng cuộc đua.

Nếu Zelensky giành chiến thắng trong vòng này như các cuộc thăm dò và các chuyên gia dự báo, ông sẽ lên nắm quyền điều hành một trong những quốc gia nghèo nhất châu Âu hiện nay - một đất nước 45 triệu dân đang vật lộn trong cuộc đấu tranh chống lại các phần tử ly khai do Nga hậu thuẫn ở vùng công nghiệp miền Đông đất nước.

Trước đó, trong nhiều tuần liên tiếp, Zelensky thường xuyên dẫn đầu các cuộc thăm dò dư luận mà trong đó câu hỏi chính luôn là ai sẽ gặp ông trong vòng 2 cuộc bầu cử: Tymoshenko hay là Poroshenko.

Tuy nhiên, sự chênh lệch lớn trong tỷ lệ phiếu bầu của ông với người về nhì vẫn tạo ra một bất ngờ lớn. Poroshenko thừa nhận kết quả này là một “bài học cay đắng” cho bản thân ông cũng như tất cả các quan chức khác.

Trong khi đó, Tymoshenko, người nổi lên trên trường quốc tế với tư cách là gương mặt của Cách mạng Cam năm 2004 và đã lần thứ ba tham gia cạnh tranh chức tổng thống, thì cáo buộc “có gian lận” trong quá trình kiểm phiếu.

Tuy nhiên, một phái đoàn giám sát của Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) ngày 1/4 cho biết, cuộc bầu cử nhìn chung đã được “tổ chức tốt, suôn sẻ, minh bạch và hiệu quả”.

Cơ hội cao diễn viên hài trở thành Tổng thống Ukraine

Theo chuyên gia phân tích Anatoliy Oktysyuk thuộc hãng tư vấn Democracy House tại Kiev, sẽ “rất khó” để Poroshenko có thể đánh bại diễn viên hài trong vòng đối đầu sắp tới.

Chuyên gia này nhấn mạnh: “Ông ấy (Poroshenko) không còn không gian nào để tiến lên nữa. Ông ấy đã tung hết tất cả các con bài của mình. Đây là một lời phản đối dành cho những chính trị gia cũ, và là lời kêu gọi ủng hộ những gương mặt mới”.

Sự tăng vọt về tỷ lệ ủng hộ dành cho diễn viên hài Zelensky càng thổi bùng sự nồng nhiệt của người Nga với những lời kêu gọi đối thoại với Moskva của ông Zelensky.

Volodymyr Zelensky trở thành ứng cử viên được người dân lựa chọn nhiều nhất cho vị trí Tổng thống Ukraine. Ảnh: Getty

Một số nhà quan sát cho rằng các lãnh đạo Nga muốn Zelensky giành chiến thắng bởi một nhân vật không có kinh nghiệm chính trường như ông sẽ dễ dàng mắc sai lầm, giúp Moskva củng cố tuyên bố của mình rằng Ukraine đã chìm sâu trong khủng hoảng sau khi quay lưng với nước láng giềng Nga.

Trong khi đó, đối với những người dân thường ở Nga, vốn quá chán nản sau 5 năm Moskva và Kiev mắc kẹt trong mâu thuẫn chính trị, Zelensky xuất hiện như một luồng gió mới, tạo ra sự thay đổi.

Irina, 21 tuổi, tỏ ra hào hứng khi nói về Zelensky: “Ông ấy nói được tiếng Nga, rất hài hước và không tham nhũng…”. Còn với luật sư 38 tuổi tên Maxim Vorobyov, Zelensky sẽ là một chính trị gia “ít chống Nga hơn, ông ấy trẻ trung, năng động và cuối cùng ông ấy không phải ứng viên tồi nhất của Ukraine”.

Mặc dù Zelensky vẫn có kế hoạch tiếp tục đường lối thân phương Tây của Kiev, song ông cũng ủng hộ đối thoại với Moskva nhằm chấm dứt cuộc xung đột với các phần tử ly khai do Nga hậu thuẫn ở miền Đông Ukraine.

Rạn nứt chính trị giữa Nga và Ukraine đã nảy sinh từ sau khi Nga sáp nhập Crimea hồi năm 2014 và cuộc xung đột giữa Chính phủ Ukraine và lực lượng ly khai bùng nổ ở miền Đông nước này đã khiến hơn 13.000 người thiệt mạng, khiến mối quan hệ văn hóa giữa hai nước cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tuy nhiên, những điều này cũng không thể xóa bỏ di sản văn hóa chung của người Nga và người Ukraine như văn học Nga, các bộ phim thời Liên Xô và hậu Liên Xô, những bài hát và chương trình truyền hình, trong đó có cả những chương trình dài tập đã đưa Zelensky trở thành một diễn viên hài nổi tiếng.

Zelensky và đoàn nghệ thuật của mình thường xuyên tới Nga lưu diễn trong nhiều năm, và ông cũng xuất hiện trong bộ phim hài do Nga và Ukraine hợp tác sản xuất với tên gọi “Tình yêu trong một thành phố lớn”. Đạo diễn phim Marius Weisberg nói, không quên bày tỏ tự hào vì đã “khám phá được một diễn viên gây được tiếng vang khó tin như vậy: “Zelensky là 1 trong 5 diễn viên hài nổi tiếng nhất ở Nga hiện nay”.

Tuy nhiên, sự nghiệp của Zelensky tại Nga đã đột ngột gián đoạn sau khi Moskva sáp nhập bán đảo Crimea và hỗ trợ các phần tử nổi dậy trong cuộc xung đột ở vùng Donbass thuộc miền Đông Ukraine.

Hiện nay, Zelensky vẫn nói ông sẵn sàng đối thoại trực tiếp với Putin nếu ông chủ Điện Kremlin đồng ý trao trả phần lãnh thổ của Ukraine.

Ông phát biểu hôm 31/3: “Nếu được gặp Putin, tôi sẽ nói với ông ấy rằng: "Cuối cùng ông đã trả lại cho chúng tôi lãnh thổ của mình, vậy ông có sẵn sàng trả thêm cho chúng tôi những khoản bồi thường vì đã lấy đi mảnh đất của chúng tôi và hỗ trợ những kẻ đã góp phần gây ra sự leo thang xung đột ở Crimea và Donbass hay không?".

Rất nhiều người Nga đang theo dõi cuộc bầu cử ở Ukraine, song đa số cũng dự đoán sẽ không có thay đổi nào trong quan hệ giữa 2 nước sau sự kiện này./.