Nữ sinh trường Phan chia sẻ hành trình dự án "Mảnh vá xanh" được chọn tham dự Liên hoan Thanh thiếu niên Quốc tế về biến đổi khí hậu

Quan tâm đến người yếu thế

Phạm Quỳnh Anh không phải là cái tên mới bởi đầu năm nay, em là học sinh duy nhất của Trường THPT chuyên Phan Bội Châu giành giải Nhất tại Cuộc thi hùng biện – tranh biện “Tiếng nói xanh” và nhận giải thưởng hơn 3,3 tỷ đồng từ Vingroup, trong đó có 1 suất học bổng toàn phần cho chương trình cử nhân tại Trường Đại học VinUni.

Việc tham gia các cuộc thi dường như cũng là cách để nữ sinh này rèn luyện kỹ năng ngoại ngữ và thử thách năng lực của bản thân. Thế nên, cuối tháng 7 vừa qua, khi biết đến Cuộc thi "Học sinh xây dựng dự án cùng Climate Box” được tổ chức bởi Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP), phối hợp cùng Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live & Learn) Việt Nam, Quỳnh Anh nhanh chóng đưa ra ý tưởng cho bản thân.

Quỳnh Anh chia sẻ: Cuộc thi là sân chơi sáng tạo dành cho học sinh trên toàn quốc, thúc đẩy hành động vì khí hậu thông qua tri thức nhằm mang đến các dự án thiết thực trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu. Thời điểm triển khai cuộc thi cũng là khi Nghệ An liên tục vừa trải qua nhiều cơn lũ lịch sử nên em thực sự trăn trở khi lựa chọn đề tài và phát triển dự án dựa trên những câu chuyện chân thực ở ngay chính quê hương mình.

Dự án của Quỳnh Anh có tên gọi “ REPATCH” (Mảnh vá xanh hoặc Dệt xanh) với đối tượng quan tâm chính là những người yếu thế, gồm học sinh khuyết tật hoặc học sinh ở các huyện miền núi cao. Quỳnh Anh lớn lên ở huyện Tân Kỳ, khá xa trung tâm và đời sống còn nhiều khó khăn.

Cũng như nhiều địa phương khác, Tân Kỳ và các xã miền núi là nơi thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão, lũ quét và sạt lở đất. Tại đây, người dân tộc thiểu số (Thái, H’Mông, Khơ Mú…) sinh sống ở vùng núi cao, phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp và rừng, nên đặc biệt dễ tổn thương trước biến đổi khí hậu. Trong khi đó, người dân lại thiếu cơ hội được cung cấp thông tin, học cách phòng tránh đối phó với thiên tai, bão lũ.

Đưa hình ảnh “Mảnh vá”, Quỳnh Anh cho biết điều này gắn với ký ức của tuổi thơ khi ngày nhỏ em là một cô bé nghịch ngợm, hay bị bung cúc và mẹ vẫn thường đơm áo cho em. Người dân Việt Nam cũng có truyền thống vá, may, tận dụng vải vóc để tiết kiệm, tái sử dụng đồ đã cũ.

“Mảnh vá” còn là mong ước của Quỳnh Anh khi em muốn được triển khai các dự án để có thể hỗ trợ, cung cấp và lấp các khoảng trống kiến thức cho học sinh ở vùng khó khăn để nâng cao nhận thức về tác động không cân xứng của biến đổi khí hậu.

Trước khi triển khai dự án này, Quỳnh Anh và bạn cũng đã tham gia dự án với tên gọi Green Aura – dự án với các hoạt động Work shop. Từ đó, hướng dẫn mọi người sử dụng vải tái chế để làm ra những sản phẩm thủ công ý nghĩa, gây quỹ ủng hộ học sinh mồ côi ở Làng trẻ em SOS Hà Nội.

Từ dự án trên, Quỳnh Anh xây dựng một ý tưởng xa hơn, đó là tận dụng nguồn tài nguyên từ nghề truyền thống dệt thổ cẩm ở Nghệ An. Qua đó gây quỹ cho cộng đồng người yếu thế, lan toả câu chuyện về biến đổi khí hậu.

“

Khi triển khai dự án, em có lấy thêm hình ảnh minh họa là vải thổ cẩm của các đồng bào dân tộc ở các xã miền Tây Nghệ An. Từ đó, em mong muốn sẽ kết nối các thế hệ và cộng đồng gồm: học sinh – phụ nữ lớn tuổi – làng nghề thủ công – trường học miền núi và thành thị để cùng nhau chung tay phòng chống biến đổi khí hậu. Đây cũng là cách để lan tỏa sự đồng cảm, khơi dậy đối thoại về môi trường qua những “miếng vá khí hậu” hữu hình, chi phí thấp và dễ nhân rộng.

Phạm Quỳnh Anh

Tăng nhận thức về biến đổi khí hậu

Ngoài nội dung xuyên suốt trên, trong dự án "Mảnh vá xanh" còn đưa ra ý tưởng để triển khai nhiều hoạt động khác như tổ chức các buổi gặp gỡ để học sinh cùng tự tay thêu, vá, kể lại câu chuyện khí hậu hoặc có thể kết hợp với vải thổ cẩm để giới thiệu văn hóa miền núi tới bạn bè thành thị; Tổ chức các buổi triển lãm vá di động – “Mobile Patch Gallery” trưng bày miếng vá/thêu và câu chuyện kèm mã QR để dễ nhân rộng. Dự án cũng sẽ xây dựng chương trình trao đổi - kết nối trường thành thị và trường dân tộc thiểu số, cùng chia sẻ, trao đổi về các vấn đề biến đổi khí hậu. Cuối cùng là triển khai chiến dịch trực tuyến nhằm lan tỏa hình ảnh, video, và tiếng nói học sinh trên mạng xã hội.

Ngoài Quỳnh Anh là người lên ý tưởng, dự án còn có sự tham gia của Minh Khanh, một học sinh đang học lớp 11 tại Trường Vinschool Hà Nội. Trong quá trình thực hiện, dù 2 chị em lịch học khác nhau, cơ hội để gặp mặt thường xuyên không nhiều nhưng cả hai có niềm đam mê với các dự án về môi trường, vì thế đã tìm được tiếng nói chung.

Sau khi hoàn thành dự án, Quỳnh Anh và Minh Khanh cũng đã có các buổi tập dượt để chuẩn bị cho cho các vòng thi thuyết trình bằng tiếng Anh.

Một kỷ niệm đáng nhớ của cả hai khi dự án được lọt vào vòng chung kết để tranh tài với 6 dự án xuất sắc khác của học sinh cả nước. Khi đó, gần đến giờ thi chính thức, Quỳnh Anh và Minh Khanh mới phát hiện bản slide thuyết trình của mình bị lỗi và nếu không kịp chỉnh sửa có thể sẽ dẫn đến kết quả không mong muốn. Sau đó, cả hai đã bình tĩnh, tìm lỗi sai sót và khắc phục được bản thuyết trình trong vòng 30 phút, kịp để dự thi với các bạn.

Với nhiều dấu ấn riêng, dự án của Quỳnh Anh và Minh Khanh sau đó cũng đã chinh phục được ban giám khảo và cả hai rất bất ngờ khi biết “Mảnh vá xanh" trở thành 1 trong 3 dự án được trao giải xuất sắc nhất của cuộc thi.

Với chiến thắng này, tháng 11/2025, Quỳnh Anh là người đại diện của dự án và cùng với 2 học sinh khác trên cả nước sẽ tiếp tục mang tiếng nói và giải pháp khí hậu của thanh thiếu niên Việt Nam đến khu vực, tham dự Liên hoan Thanh thiếu niên Quốc tế về biến đổi Khí hậu lần thứ III tại Bangkok, Thái Lan.

“

Cuộc thi “Học sinh xây dựng dự án khí hậu cùng Climate Box” đem đến cho chúng em một hành trình rất ý nghĩa. Ngoài học hỏi và kết nối, chúng em mong rằng những ý tưởng của mình sẽ được lan tỏa để mọi người cùng nhau chung tay triển khai nhiều hành động để bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu.

Phạm Quỳnh Anh