Hoa thiên lý mất mùa đậm, giá cao gấp 3 lần vẫn không có hàng để bán

Cánh đồng hoa thiên lý ở xã Nam Anh còi cọc, kém phát triển, ra hoa kém. Ảnh: Thanh Phúc

Gia đình anh Trương Văn Hường (xã Nam Anh, Nam Đàn) có thâm niên trồng hoa thiên lý hàng chục năm nay. Năm nhiều nhất thì làm 2-3 sào, năm ít nhất cũng làm 1 sào hoa lý. Đây là cây trồng cho thu nhập cao nhất trong các loại cây rau màu. Mỗi sào hoa thiên lý, sau khi trừ mọi chi phí cũng cho lợi nhuận 15-20 triệu đồng, gấp hàng chục lần so với cây lúa. Do đó, cây hoa thiên lý được xem là cây trồng chủ lực, cây “làm giàu” ở hai địa phương chuyên canh cây rau màu này.

Thế nhưng, 2 năm nay, cây hoa thiên lý liên tiếp mất mùa, đặc biệt, năm 2022, cây hoa thiên lý sau khi xuống giống đã chết yểu, nhiều diện tích bà con phải gieo cấy lại nhiều lần. Tuy nhiên, vẫn kém phát triển dù đã đầu tư phân chuồng, đạm, lân, kali đầy đủ. Khi cây leo giàn thì gặp phải thời tiết bất lợi, liên tiếp các cơn mưa trái mùa khiến hoa lý chết rũ, có những hộ chết đến 70-80%; hộ ít thì cây hoa lý cũng chết khoảng 30-40%.

Anh Trương Văn Hường cho biết: “Chưa năm nào mất mùa trầm trọng như năm nay. Như gia đình tôi, tỷ lệ cây chết khoảng 40%, số cây còn lại phát triển kém và ít hoa. Mọi năm, 1 sào, mỗi ngày cho thu hoạch khoảng 10-12kg thì nay, chỉ hái được ngày 3-5kg”.

Như gia đình anh Hường là vẫn còn may mắn khi cây hoa lý còn cho thu hái, nhiều hộ, sau nhiều lần xuống giống không thành, tỷ lệ cây chết quá nhiều đã phải chuyển đổi sang các loại cây rau màu khác như: mướp đắng, mướp ngọt, cà…

Nhiều diện tích hoa thiên lý ở cánh đồng xóm Xuân Sơn (xã Nam Xuân) mới chỉ cho thu hoạch vài lứa hoa nhưng đã héo rũ. Ảnh: Thanh Phúc

Ông Nguyễn Văn Nam, cán bộ Nông nghiệp xã Nam Anh cho biết: “Mọi năm, toàn xã có 50ha trồng hoa thiên lý, thu nhập lên đến tiền tỷ mỗi vụ. Thế nhưng năm nay, trên 50ha đó, chỉ có vài ha là cây ra hoa cho thu hoạch và năng suất kém, chỉ bằng một nửa so với mọi năm. Số diện tích còn lại, bà con chuyển sang trồng cà, trồng mướp. Tuy nhiên, các loại rau màu này giá lại quá rẻ mạt, hiện 1kg mướp ngọt tại ruộng chỉ bán được 2.000 đồng/kg mà lại rất khó tiêu thụ. Việc cây hoa thiên lý chết yểu, chết rũ và kém năng suất khiến nông dân thất thu đậm”.

Ở xã Nam Xuân cũng chung tình cảnh trên, thu nhập của người nông dân giảm sút. Hiện toàn xã chỉ còn chưa đầy 14ha trồng hoa thiên lý, giảm một nửa so với các năm trước.

Nhiều diện tích tỷ lệ cây chết không nhiều nhưng năng suất rất kém, chỉ bằng một nửa, thậm chí là 1/3 so với các năm trước. Ảnh: Thanh Phúc

Trên các đồng ruộng, cây hoa lý còi cọc, hoa ít, đang rộ vụ thu hái mà 3-5 ngày mới cho thu hoạch một lần. Có nhiều diện tích, cây hoa lý mới cho thu hoạch 3-5 lứa hái đã bắt đầu vàng lá, không còn cho hoa, trong khi bình thường thì hoa lý phải cho thu hoạch khoảng 30 đợt hoa, năng suất trung bình đạt 18 tấn/ha.

Anh Nguyễn Thanh Hùng, Công chức Nông nghiệp xã Nam Xuân cho biết: “Hiện chưa rõ nguyên nhân, theo nhận định của chúng tôi là do thời tiết bất lợi, từ sau Tết đến tận tháng Tư, tháng Năm vẫn còn mưa, lạnh trái mùa; thứ hai nữa là do cây hoa thiên lý “chán đất” nên kém phát triển, năng suất kém. Trước tình hình trên, xã cũng đang nghiên cứu để bà con có kế hoạch chuyển đổi cây trồng hợp lý, cho đất “nghỉ” thời gian rồi sau mới trồng lại”.

Bên cạnh đó, hiện nay, nhiều công ty trên địa bàn Nam Đàn đi vào hoạt động, do đó, lao động nông thôn hầu hết đi làm công nhân, rất ít người còn bám trụ với ruộng đồng.

Giá thu mua hoa thiên lý tại ruộng hiện ở mức 40.000-45.000 đồng/kg, có thời điểm lên đến 60.000 đồng/kg nhưng người dân không có hàng để bán. Ảnh: Thanh Phúc

Bà Nguyễn Thị Hằng - xóm trưởng xóm Xuân Sơn, nơi tập trung các hộ sản xuất hoa thiên lý của xã cho biết: “Trước đây, 90% các hộ nông nghiệp của xóm trồng hoa thiên lý. Đây là cây trồng cho thu nhập cao của người dân Nam Xuân. Vậy nhưng, liên tiếp mất mùa, phần nữa lao động chính trong các gia đình chuyển sang đi làm công ty nên thiếu hụt lao động, bà con giảm dần diện tích trồng. Bởi loại cây trồng này, đòi hỏi chăm sóc công phu, hầu như ngày nào cũng có mặt trên đồng ruộng nên họ chuyển đổi sang các loại cây khác như lúa, cỏ voi… đỡ tốn công hơn để có thời gian đi làm công nhân”.

Mất mùa và giá tăng cao, hiện, thương lái thu mua tận ruộng 40.000 - 45.000 đồng/kg, cao gấp 3 lần năm ngoái nhưng bà con không có hàng để bán. Chị Trần Thị Hường, một thương lái chuyên thu mua hoa lý ở vùng Nam Xuân, Nam Anh nhập đi các tỉnh cho biết: “Nếu như các vụ trước, mỗi ngày tôi thu mua cả tấn hoa lý để bỏ mối cho khách Vinh, Hà Nội thì năm nay, gom khắp các xã mới được vài yến. Giá hoa lý đầu vụ cao, 50.000 - 60.000 đồng/kg nhưng do mất mùa nên bà con không có hàng để bán”.