Sức sống ở nơi giành chính quyền đầu tiên của Nghệ An trong Cách mạng Tháng Tám

Hồi ức mùa Thu cách mạng

Một buổi chiều cuối Hè, trong căn nhà giản dị ở xóm Thạch Nghĩa, xã Nam Đàn, cụ Nguyễn Đình Dục - 97 tuổi đời, 77 năm tuổi Đảng vẫn còn minh mẫn kể lại những khoảnh khắc hào hùng của mùa Thu năm 1945.

Cụ Dục là con trai thứ hai trong một gia đình cố nông, từng tham gia Chi đoàn Thanh niên cứu quốc, đội tự vệ và là một trong những người đầu tiên tổ chức Đội Du kích xã Thanh Thủy.

Giọng cụ chậm rãi, đôi khi ánh lên sự tự hào: “Ngày ấy, khí thế cách mạng sôi động vô cùng. Thanh niên trong xã, trong vùng ai cũng hăng hái. Người thì chạy khắp nơi truyền tin, người hô vang khẩu hiệu. Chỉ trong một buổi sáng, chính quyền đã về tay nhân dân. Niềm vui, niềm tin lan khắp từng xóm, từng nhà”.

Câu chuyện của cụ đưa tôi ngược dòng thời gian về xã Thanh Thủy thuộc tổng Nam Đàn năm xưa (sau này là xã Nam Thanh của huyện Nam Đàn cũ) - mảnh đất thuần nông nhưng giàu truyền thống cách mạng.

Ngày 15/8/1945, tại chùa Viên Quang, cán bộ Mặt trận Việt Minh triệu tập cuộc họp bí mật, truyền đạt lệnh khởi nghĩa. Sáng hôm sau, ngày 16/8/1945, khi tiếng trống nổi lên, cờ đỏ sao vàng phấp phới trước sân đình, nhân dân khắp các xóm đồng loạt kéo đến trụ sở lý dịch, khống chế bọn cường hào, tịch thu hòm ấn, sổ sách và thóc gạo đem chia cho dân nghèo.

Chính quyền thực dân - phong kiến sụp đổ chóng vánh, Ủy ban Khởi nghĩa Nam Thanh được thành lập ngay trong ngày.

Giành được chính quyền chỉ là bước đầu, bảo vệ chính quyền non trẻ giữa tình hình rối ren mới là thách thức. Cụ Dục và nhiều thanh niên lúc bấy giờ tổ chức tuần tra ngày đêm, thực hiện chính sách “nội bất xuất, ngoại bất nhập” để những kẻ chống phá không thể xâm nhập. Chính quyền cách mạng được giữ vững cho đến khi toàn huyện Nam Đàn đồng loạt nổi dậy.

Thắng lợi của Thanh Thủy trở thành nguồn cổ vũ mạnh mẽ, mở đầu cho cao trào khởi nghĩa trong toàn tỉnh. Từ đây, tin thắng trận lan nhanh sang các xã lân cận, rồi đến Quỳnh Lưu, thị xã Vinh, Bến Thủy… Chỉ sau hơn 1 tuần, Nghệ An hoàn toàn giành chính quyền về tay nhân dân.

Sau Cách mạng Tháng Tám, cụ Dục tiếp tục dấn thân vào kháng chiến. Năm 1948, cụ gia nhập quân đội, trở thành người lính Công binh, tham gia chiến đấu ở nhiều chiến trường từ Tây Bắc đến Bình – Trị – Thiên. Trải qua bom đạn và những năm tháng gian khổ, cụ vẫn kiên định với lời thề của người chiến sĩ.

Khi đất nước thống nhất, cụ trở về quê hương, đảm nhiệm nhiều công tác ở địa phương, góp phần vào các phong trào sản xuất và xây dựng đời sống mới. Cụ đã được trao tặng Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng – phần thưởng cao quý ghi nhận cả một đời son sắt với lý tưởng.

Tiếp nối ngọn lửa cách mạng

Trải qua 80 năm, cụ Nguyễn Đình Dục đã chứng kiến nhiều sự thay đổi về cơ cấu hành chính của địa phương cũng như những bước chuyển mình mạnh mẽ của quê hương. Từ ước mơ “người cày có ruộng” của mùa Thu năm ấy, Nam Thanh hôm nay đã khoác trên mình tấm áo mới. Con đường bê tông trải dài dưới hàng cây xà cừ, nối liền những ngôi nhà ngói đỏ tươi; trên cánh đồng những thảm lúa trải dài dưới ánh nắng vàng rực rỡ.

Trước khi sáp nhập vào xã Nam Đàn, Nam Thanh là xã nông thôn mới kiểu mẫu, với tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 0,53%. Hơn 10 mô hình trang trại đạt chuẩn, mỗi hộ thu nhập 75-80 triệu đồng/năm. Nông nghiệp đã bước vào thời kỳ công nghệ cao: rau màu trong nhà lưới, bò lai, gà lai chọi, thủy sản đặc sản. Các sản phẩm đặc trưng như tương, bột sắn dây đạt chuẩn OCOP 3 sao.

6 tháng đầu năm 2024, tổng giá trị sản xuất đạt 55,25 tỷ đồng, tăng 4,5% so với cùng kỳ. Diện tích lúa 1.092 ha, rau màu 150 ha, cùng diện tích cây ăn quả được mở rộng. Các tuyến kênh mương, cống tràn được duy tu, đảm bảo tưới tiêu. Hạ tầng giao thông, điện chiếu sáng, nước sạch tiếp tục được đầu tư đồng bộ.

Đời sống văn hóa của địa phương cũng diễn ra sôi nổi. Những tối mùa Hè, sân nhà văn hóa rộn tiếng bóng chuyền, tiếng trống lân tập dượt, tiếng hát vang trong các buổi giao lưu văn nghệ. Tỷ lệ gia đình văn hóa đạt gần 95%, các xóm nhiều năm liền giữ danh hiệu xóm văn hóa. Các di tích, thắng cảnh như chùa Viên Quang, đền Thánh Mẫu, đập Đá Hàn vừa là chứng nhân lịch sử, vừa là điểm đến của du khách.

Trong dòng chảy phát triển không ngừng, xã Nam Thanh (cũ) đã trải qua một bước chuyển mình lịch sử khi hợp nhất cùng các xã Nam Hưng và Nghĩa Thái để hình thành xã Nam Đàn mới. Với sự hợp nhất này, địa danh Thanh Thủy, Nam Thanh từng in đậm trong lịch sử nay không còn đứng độc lập trên bản đồ hành chính.

Tuy nhiên, điều này không làm phai mờ ý nghĩa lịch sử hay tinh thần cách mạng của vùng đất. Ngược lại, tinh thần Cách mạng Tháng Tám, ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển vẫn sẽ được kế thừa và phát huy mạnh mẽ trên vùng đất Nam Đàn rộng lớn, mở ra một chương mới đầy hứa hẹn.

Từ Thanh Thủy hào hùng của Cách mạng Tháng Tám đến Nam Thanh nông thôn mới kiểu mẫu và nay là xã Nam Đàn rộng lớn, vùng đất này đã trải qua một hành trình lịch sử đầy biến động nhưng cũng tràn đầy sức sống. Dù địa danh có thay đổi nhưng tinh thần cách mạng, ý chí tự lực, tự cường và khát vọng vươn lên vẫn là mạch nguồn chảy xuyên suốt, định hình bản sắc và thúc đẩy sự phát triển.

Ngày hôm nay, giữa những mùa vàng bội thu, tiếng cười ở chợ sớm và ánh mắt lấp lánh của lớp trẻ đến trường, ngọn lửa năm 1945 vẫn cháy mãi, soi đường cho quê hương đi tới những mùa vàng mới.