Về vùng quê không còn chó thả rông ở Nghệ An

NỖ LỰC CỦA “LÀNG KHOA BẢNG”

Nhiều năm nay, mỗi lần du khách ghé thăm xã Quỳnh Đôi (huyện Quỳnh Lưu), có một đặc điểm mà không nhiều người chú ý, đó là ngoài đường làng ngõ xóm sạch đẹp, những ngôi nhà được đánh số như ở các khu phố, thì đã không còn bóng dáng của những con chó thả rông. Bởi ở đấy có quy định, gia chủ sẽ bị xử phạt rất nặng theo Nghị định của Chính phủ và theo hương ước của xã, nếu như để chó bước chân ra khỏi cổng nhà.

Nằm trên tuyến đường chính vào xã, cánh cổng sắt nhà ông Hồ Sỹ Chung (51 tuổi, thôn 8, xã Quỳnh Đôi), luôn được khóa kín mít sau mỗi lần có người ra vào. Thói quen ấy được ông Chung quán triệt nghiêm với từng thành viên trong gia đình, từ người lớn đến con trẻ. Bởi ông Chung sợ, những con chó ông nuôi trong nhà sểnh ra ngoài đường, bị chính quyền xử phạt. “6 năm qua, mặc dù trong nhà khi nào cũng nuôi chó, nhưng chúng tôi chưa một lần để chúng ra ngoài. Chưa nói đến chuyện bị phạt, bị bêu tên trên loa phát thanh, chúng tôi ý thức được việc thả chó ra đường phóng uế gây mất vệ sinh và gây nguy hiểm cho người đi đường”, ông Chung nói.

Mặc dù là người yêu chó, nhưng ông Chung nói rằng, khi làng xã có quy định phạt nặng chó thả rông, ông hoàn toàn ủng hộ. Kể từ đó, không chỉ cánh cổng nhà luôn được đóng kín, ông Chung còn huấn luyện những con chó của mình không được ra ngoài đường. “Chó nhà tôi rất khôn, huấn luyện là nó nghe lời ngay. Bây giờ, cổng có hé mở nó cũng không chạy ra ngoài đâu”, ông Chung cười nói.

Nói về việc cả xã đã không còn bóng dáng chó thả rông, ông Hồ Sỹ Hưng - Phó Chủ tịch UBND xã Quỳnh Đôi cho rằng, để có được như này, là cả sự nỗ lực của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền trong suốt thời gian dài. Cũng như đến từ ý thức cao của người dân toàn xã.

Ông Hưng kể, năm 2014, Quỳnh Đôi là một trong những xã đầu tiên ở Nghệ An về đích nông thôn mới. Rồi sau đó, xã được gọi với cái tên “làng khoa bảng” này cũng là địa phương về đích nông thôn mới kiểu mẫu đầu tiên của Nghệ An. Sau khi về đích nông thôn mới, xã thường xuyên đón tiếp nhiều đoàn khách cũng như con em xa quê về thăm, học tập mô hình. “Khi về xã thăm, chúng tôi luôn cầu thị trước những ý kiến đóng góp của các đoàn khách cũng như con em xa quê. Trong đó, nhiều người phàn nàn về việc, chó thả rông nhiều, phóng uế gây mất vệ sinh, trong khi đường làng thì đã rất sạch đẹp”, ông Hưng nói, kể từ đó lãnh đạo xã Quỳnh Đôi bắt đầu tìm giải pháp cho vấn nạn này. Thời điểm đó, vẫn còn chưa có quy định nào xử phạt chó thả rông.

Sau khi được Đảng ủy xã cho chủ trương, chính quyền xã Quỳnh Đôi bắt đầu ra quy định cấm chó thả rông. “Xã chúng tôi có hơn 1.500 hộ dân, nhưng thời điểm đó, cũng như các làng quê khác, hầu như nhà nào cũng nuôi chó. Dù đã có quy định cấm chó thả rông, nhưng chúng tôi không vội vàng xử lý ngay, mà phải bắt đầu công tác tuyên truyền, vận động rộng rãi trong nhân dân. Đầu tiên là cán bộ, đảng viên trong xã phải làm gương, rồi đi vận động từ người dân. Những năm đầu tiên, chúng tôi chỉ nhắc nhở mỗi lần phát hiện chó thả rông, chứ vẫn chưa xử phạt”, ông Hưng kể.

Đến năm 2018, quy định về quản lý chó nuôi của xã Quỳnh Đôi mới chính thức được ban hành. Quy định của xã nêu chi tiết trách nhiệm của những người nuôi chó. Cụ thể, người dân phải đăng ký với trưởng thôn để lập danh sách trình ủy ban nhân dân xã cấp sổ quản lý chó. Sổ quản lý chó phải ghi rõ ngày tháng, năm sinh, loài giống, tính biệt, ngày gia đình bắt nuôi, thời gian tiêm phòng các loại vắc-xin.

Chủ nuôi chó phải chấp hành nghiêm quy định tiêm phòng bệnh dại định kỳ và bổ sung của cơ quan thú y, phải giữ gìn cẩn thận giấy tiêm phòng. Đặc biệt, phải xích chó, nuôi chó trong nhà, không được thả rông trên các tuyến đường, trong khu dân cư, khi dắt chó ra nơi công cộng phải có dây xích, rọ mõm. Không để chó đi lang thang ngoài đường làm mất vệ sinh, gây tai nạn cho người tham gia giao thông. Khi phát hiện chó có những biểu hiện bất thường như: bỏ ăn, sốt cao, hung dữ khác thường thì báo ngay cho nhân viên thú ý xã hoặc trưởng thôn. Chó mới đưa về nuôi phải khai báo với cơ quan thú y - tại địa phương biết để kiểm tra, giám sát bệnh và tiêm phòng vắc-xin dại theo quy định.

Người dân cũng phải ký cam kết thực hiện: "5 không". Đó là không nuôi chó khi chưa tiêm phòng bệnh dại; Không nuôi chó thả rông; Không nuôi chó gây ô nhiễm môi trường; Không để chó cắn người; Không nuôi chó khi chưa khai báo với chính quyền địa phương.

Quy định cũng nêu, chủ nuôi chó phải chịu mọi trách nhiệm khi để chó thả rông phóng uế làm ô nhiễm môi trường công cộng. Bồi thường tổn thất về sức khoẻ, tinh thần, vật chất do vật nuôi của mình gây ra cho người bị hại trực tiếp và cộng đồng. Nhốt giữ con chó đã cắn người trong thời gian ít nhất 14 ngày, trong thời gian này nếu chó có biểu hiện bất thường phải kịp thời báo ngay cho trạm thú y gần nhất để có biện pháp xử lý. Mọi chi phí đi lại, tiêm phòng dại và các chi phí phát sinh hợp lý khác chủ nuôi chó có trách nhiệm bàn bạc, thoả thuận về mức bồi thường thiệt hại với người bị hại hoặc gia đình của người đó…

PHẠT NGUỘI CHÓ THẢ RÔNG

Sau khi quy định được ban hành và tuyên truyền rộng rãi, xã Quỳnh Đôi thành lập 2 tổ tuần tra, bao gồm công an, công chức xã để đi bắt chó thả rông. Các thành viên trong tổ này đi kiểm tra trên các tuyến đường làng, khi phát hiện chó thả rông thì dùng vợt bắt chó mang về trụ sở công an xã để xử lý. “Các tổ này được trang bị vợt để bắt chó, thường đi tuần tra lúc sáng sớm và chiều tối, vì thời điểm đó chó ra đường phóng uế nhiều”, Phó Chủ tịch UBND xã Quỳnh Đôi kể.

Thời điểm đó, có ngày các tổ tuần tra bắt hàng chục con chó. Sau khi mang về trụ sở, chính quyền xã sẽ thông báo trên loa phát thanh đặc điểm, thời gian, địa điểm bắt từng con chó để người dân được rõ. Nếu quá 24 giờ kể từ khi thông báo, chủ nuôi không đến nhận thì chó sẽ bị tiêu hủy. Mức xử phạt cho mỗi lần thả rông chó không đeo rọ mõm là 700.000 đồng (áp dụng theo Nghị định 90/2017) và sau đó tăng lên 1.500.000 đồng (áp dụng Nghị định 04/2020). Toàn bộ tiền phạt được đưa vào ngân sách.

"Vì ở làng xã thì không tránh khỏi tổ tuần tra có quan hệ họ hàng, thân thiết với người vi phạm, nên chúng tôi quy định rõ không có ngoại lệ. Thời gian đầu, rất nhiều chó bị bắt giữ. Có một số chó nhỏ, giá trị không bằng tiền phạt, nên nhiều người cũng không đến nộp phạt để đưa chó về. Những trường hợp đó, chúng tôi thành lập tổ tiêu hủy công khai, rõ ràng. Các thủ tục làm chặt chẽ, để tránh việc khiếu kiện”, Phó Chủ tịch UBND xã Quỳnh Đôi kể lại.

Thời gian đầu, các tổ công tác ngày nào cũng phải dùng vợt đi tuần tra, bắt chó. Tuy nhiên, khoảng vài năm trở lại đây, xã Quỳnh Đôi đã áp dụng quy định khác. Đó là phạt nguội thông qua camera. Đặc biệt là kể từ năm 2020, nhà dân trong xã được gắn biển số nhà cụ thể. Camera an ninh của xã cũng như của các hộ dân cũng lắp dày đặc.

“Chúng tôi thường xuyên trích xuất hình ảnh từ các camera, đồng thời vận động mọi người dân khi ra đường nếu phát hiện chó ai thả rông thì quay phim, chụp hình gửi cho xã để xử lý. Cùng với đó, việc tuần tra vẫn được duy trì nhưng giảm hơn. Và mỗi lần đi tuần tra, không cần phải mang vợt nữa. Người ngồi sau xe máy sẽ có nhiệm vụ cầm điện thoại quay phim, nếu phát hiện chó ngoài đường thì đuổi theo quay phim lại xem chó đó về nhà nào. Vì có biển số nhà rõ ràng, nên sau đó sẽ gửi giấy mời chủ nhà lên làm việc, xử phạt nguội”, một cán bộ công an xã Quỳnh Đôi nằm trong tổ tuần tra nói.

Không chỉ bị xử phạt, những người vi phạm còn bị “bêu tên” trên loa phát thanh xã. Chính vì thế, quy định cấm chó thả rông được người dân tuân thủ rất nghiêm ngặt. Theo thống kê của Công an xã Quỳnh Đôi, tính từ 6 tháng qua, toàn xã chỉ có 4 trường hợp bị xử phạt vì để chó ra ngoài đường.

Nhờ quản lý tốt chó nuôi nên số gia đình nuôi chó ở xã Quỳnh Đôi đã giảm đáng kể. Không còn chó thả rông, đường làng sạch sẽ, người dân cảm thấy an toàn hơn vì không còn sợ bị chó tấn công, nhất là chó bị bệnh dại. Theo lãnh đạo xã Quỳnh Đôi, những năm qua, cũng có rất nhiều địa phương đến học tập để triển khai quy định cấm chó thả rông này, nhưng do tiến hành vội vàng nên chỉ được một thời gian ngắn, cũng đành bất lực vì chó thả rông vẫn quá nhiều.

Cũng tại Nghệ An, ở xã Diễn Nguyên (huyện Diễn Châu), lâu nay nổi tiếng vì là xã cấm nuôi chó. Theo lãnh đạo xã, khoảng 60 năm trước, tại địa phương xuất hiện dịch chó dại, nhiều người bị chó cắn sau đó tử vong. Kèm với việc thời điểm đó, hầu hết người dân trong xã sử dụng nguồn nước từ giếng làng, được xây dựng thấp khiến chó thường xuyên phóng uế, gây mất vệ sinh. Kể từ đó, địa phương này có hương ước cấm nuôi chó.

Để hợp pháp hóa hương ước, cách đây ít năm, lãnh đạo xã Diễn Nguyên đưa quy định cấm nuôi chó vào Nghị quyết, ban hành văn bản. "Sau đó huyện về kiểm tra thì văn bản không đúng với quy định pháp luật cho nên phải hủy. Kể từ đó, nhiều người dân đã bắt đầu nuôi chó trở lại. Chính vì thế, ngày xưa dựa vào hương ước thì cả xã không ai nuôi chó cả. Nhưng khi đưa vào văn bản thì lại không cấm được nữa", ông Đàm Văn Chính - Chủ tịch UBND xã Diễn Nguyên nói.

Theo ông Chính, kể từ khi Chính phủ có Nghị định về việc xử phạt chó thả rông, xã cũng đã lập tổ tuần tra, sắm vợt để bắt chó. Tuy nhiên, chỉ được thời gian ngắn, chính quyền đành bất lực vì bắt không xuể và "đụng chạm các mối quan hệ ở làng quê".