Thời sự

Ghi chép: Người “thắp lửa” nơi phên dậu biên cương

Tiến Đông - Kỹ thuật: Hồng Toại • 14/10/2025 10:29

Từng ước mơ trở thành thầy giáo mang con chữ về bản, nhưng khi trở về sau nghĩa vụ quân sự, Thò Bá Của – chàng trai người Mông ở bản Huồi Mới, xã Tri Lễ (huyện Quế Phong cũ), Nghệ An lại chọn con đường khác: Khoác áo dân quân, góp phần thắp lên ngọn lửa trách nhiệm, lan tỏa phong trào bảo vệ đường biên, cột mốc quê hương.

Tiến Đông / Kỹ thuật: Hồng Toại • 14/10/2025

Từng ước mơ trở thành thầy giáo mang con chữ về bản, nhưng khi trở về sau nghĩa vụ quân sự, Thò Bá Của – chàng trai người Mông ở bản Huồi Mới, xã Tri Lễ (huyện Quế Phong cũ), Nghệ An lại chọn con đường khác: Khoác áo dân quân, góp phần thắp lên ngọn lửa trách nhiệm, lan tỏa phong trào bảo vệ đường biên, cột mốc quê hương.

----------

Sinh năm 1997 giữa núi rừng biên giới, Thò Bá Của – một chàng trai người Mông nơi bản Huồi Mới, xã Tri Lễ (huyện Quế Phong cũ), từng ấp ủ ước mơ trở thành giáo viên để mang con chữ về bản. Sau khi tốt nghiệp cấp 3, Của đã tạm biệt gia đình, khăn gói xuống Vinh theo học Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An (nay là Đại học Nghệ An).

Những năm tháng ấy, chàng trai miền biên viễn vừa học vừa làm thêm để tự trang trải cuộc sống. Của chưa bao giờ từ bỏ ý nghĩ rằng phải học thật tốt để sau này trở về dạy chữ cho trẻ em quê mình.

Thế nhưng cuộc đời đôi khi rẽ sang một hướng khác mà chính bản thân cũng không thể biết trước. Năm 2020, sau khi tốt nghiệp Cao đẳng trở về quê, Thò Bá Của lại đưa ra một quyết định khiến nhiều người bất ngờ, đó là tạm gác giấc mơ làm thầy giáo để lên đường nhập ngũ.

“

“Tôi nghĩ, muốn dạy cho học trò yêu Tổ quốc, trước hết chính mình phải hiểu và trải nghiệm những giá trị trong chặng đường bảo vệ Tổ quốc”.

Thò Bá Của

Tham gia khóa huấn luyện tân binh, Của dần làm quen với những buổi dậy từ 4 giờ sáng, những bài tập hành quân dã ngoại dưới nắng gắt, mang ba lô nặng hàng chục cân, vượt đồi dốc, băng rừng, lội suối. Những đêm huấn luyện chiến thuật, đào công sự trong mưa lạnh, gió rét cắt da khiến đôi tay phồng rộp, chân đau nhức nhưng Của vẫn không một lời than vãn. Sau thời gian huấn luyện, anh được biên chế về Lữ đoàn Công binh 414 (Quân khu 4), và được điều động đóng quân tại Quảng Trị, một mảnh đất kiên trung và đầy nghĩa tình.

Môi trường quân đội đã biến chàng sinh viên sư phạm người Mông hiền lành thành một người lính kiên cường, bản lĩnh và giàu ý thức trách nhiệm. Thò Bá Của không chỉ được rèn luyện kỹ năng chiến đấu, mà còn trưởng thành trong tư duy, bản lĩnh và lòng yêu nước, chuẩn bị cho chặng đường lớn lao phía trước.

Hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở về quê hương, nhiều người nghĩ anh sẽ tìm một công việc ổn định, có thể tiếp tục theo đuổi nghề giáo. Nhưng Thò Bá Của lại chọn một con đường khác, không an nhàn, không dễ dàng, mà đầy thử thách và ý nghĩa, đó là tham gia bảo vệ biên giới quê hương.

Nhận thấy bản Huồi Mới nằm sát đường biên, nhiều tiềm ẩn phức tạp, anh hiểu rằng bảo vệ chủ quyền không chỉ là nhiệm vụ của lực lượng Biên phòng, mà là trách nhiệm của mỗi người dân vùng biên. Bằng sự tín nhiệm của cấp ủy, chính quyền và nhân dân, nhờ tinh thần gương mẫu, uy tín trong cộng đồng và kinh nghiệm quân ngũ, Thò Bá Của đã được bầu làm Thôn đội trưởng Dân quân tự vệ bản Huồi Mới. Đây không chỉ là một chức danh, mà là gánh trên vai trọng trách giữa vùng biên giới đầy thách thức.

Tri Lễ là một xã biên giới rộng lớn, được sáp nhập dựa trên xã Tri Lễ và xã Nậm Nhoóng của huyện Quế Phong trước đây. Toàn xã có 18,53 km đường biên tiếp giáp Lào, và 8 cột mốc, nhưng riêng bản Huồi Mới nơi Của sinh sống đã có hơn 15km đường biên và 6 cột mốc - một con số không nhỏ đối với một bản vùng cao. Điều này đồng nghĩa với áp lực nhiệm vụ rất lớn, đặc biệt khi biên giới gắn liền với an ninh lãnh thổ, phòng chống vượt biên, buôn bán ma túy, di dịch cư trái phép…

Sau khi nhận nhiệm vụ Thôn đội trưởng Dân quân tự vệ bản Huồi Mới vào năm 2022, Thò Bá Của nhanh chóng bắt tay vào việc. Anh hăng hái tham gia mọi hoạt động của bản, chủ động kết nối với Đồn Biên phòng Tri Lễ, Công an xã, các tổ chức đoàn thể để xây dựng phong trào bảo vệ đường biên, cột mốc.

Không đợi ai nhắc, anh đi từng nhà vận động, giải thích cho bà con hiểu ý nghĩa của đường biên, cột mốc; kêu gọi thanh niên tham gia dân quân; khuyến khích phụ nữ, người già cùng đồng hành trong các hoạt động cộng đồng. Nhờ đó đã vận động toàn bộ 149 hộ dân trong bản ký cam kết bảo vệ cột mốc biên giới Việt – Lào.

Nhưng với Thò Bá Của, cam kết không thể chỉ nằm trên giấy. Anh phối hợp cùng Đồn Biên phòng Tri Lễ, Công an, Ban quản lý bản và các tổ chức đoàn thể tổ chức 48 buổi tuyên truyền pháp luật về biên giới. Chính sự nhiệt tình và tinh thần gương mẫu của Của đã thổi một luồng sinh khí mới vào bản Huồi Mới. Những phong trào trước đây còn thưa thớt người tham gia, nay trở nên sôi nổi; những việc tưởng như “của Nhà nước” đã trở thành “của bản, của mình”; và từ đó, hành trình “thắp lửa” bảo vệ chủ quyền biên giới của Thò Bá Của bắt đầu lan tỏa mạnh mẽ.

Không chỉ nói bằng lời, Thò Bá Của hành động bằng đôi chân và đôi tay. Trong thời gian ngắn giữ chức vụ Thôn đội trưởng, Của đã vận động được 288 lượt người dân tham gia chăm sóc, vệ sinh, phát quang khu vực xung quanh cột mốc, giúp bà con hiểu được giá trị thiêng liêng của từng tấc đất biên cương.

Sau mỗi đợt mưa bão, cây cối mọc rậm, lau lách cao quá đầu người, nhiều đoạn đường lên biên giới sạt lở, bùn lầy trơn trượt, thậm chí phải bám vào đá hoặc dùng dây rừng mới leo lên được. Nhưng chưa một lần anh chùn bước. “Khó mấy cũng phải đi, vì bảo vệ cột mốc, đường biên được phong quang, sạch sẽ là nhiệm vụ thiêng liêng” – câu nói giản dị nhưng đầy tự hào ấy của Của là động lực khiến mọi người sẵn sàng bước tiếp.

Mới đây, chúng tôi đã có dịp được đồng hành với các chiến sĩ Đồn Biên phòng Tri Lễ, với lực lượng dân quân tự vệ và người dân bản Huồi Mới đi dọn dẹp, phát quang đường biên, cột mốc sau mùa mưa bão. Con đường lên đường biên mùa này rất vất vả, nhiều dốc trơn trượt, cây cối um tùm chắn lối, phải dùng dao phát từng nhát mới mở được lối đi. Thế nhưng điều khiến chúng tôi thực sự bất ngờ chính là tinh thần hăng hái của người dân. Từ thanh niên trai tráng đến chị em phụ nữ, thậm chí cả bậc cao niên trong bản, ai cũng nhiệt tình xắn tay áo lao vào công việc.

Ông Xồng Xùa Lỳ, hơn 80 tuổi, sống tại bản Huồi Mới, là người lớn tuổi nhất trong tổ. Nương rẫy của ông nằm gần cột mốc 376. Dù tuổi cao, nhưng khi được "cháu Của" đến thông báo đi phát quang đường biên, cột mốc ông liền xách dao đi ngay. Nhìn nhưng bước chân ông Lỳ thoăn thoắt, cánh tay chắc khoẻ vung dao phát xẻ những cành cây um tùm chắn lối, mà ai nấy đều nể phục.

Khi được hỏi về cảm xúc sau mỗi lần tham gia bảo vệ, dọn dẹp đường biên, cột mốc, ông Lỳ chỉ cười lớn - "Cả cuộc đời tôi gắn bó với mảnh đất này, với từng đường biên, cột mốc. Cùng bà con dân bản và các chú Bộ đội Biên phòng chăm sóc đường biên, cột mốc là nhiệm vụ thiêng liêng, còn sức khoẻ thì tôi sẽ còn tham gia”. Lời nói của cụ khiến lớp trẻ càng ý thức sâu sắc hơn về trách nhiệm với mảnh đất quê hương.

Không chỉ chăm sóc, dọn dẹp cột mốc, Thò Bá Của còn trực tiếp tham gia phối hợp tuần tra đường biên cùng lực lượng Biên phòng, kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi xâm hại cột mốc.

Điều tạo nên sự khác biệt của Thò Bá Của chính là cách anh "làm dân vận" bằng trái tim của một người trẻ đầy nhiệt huyết. Anh lồng ghép tuyên truyền trong các buổi sinh hoạt bản, trong cuộc họp dòng họ. Anh vận động bà con đồng bào Mông quê mình không tham gia, tiếp tay cho các hoạt động vi phạm pháp luật khu vực biên giới. Thường xuyên thông tin tình hình địa bàn bản mình cho lực lượng chức năng đóng chân trên địa bàn xã. Anh còn nhắc nhở mọi người phải gìn giữ tình đoàn kết hữu nghị Việt – Lào, nhất là với nhân dân bản Đèn Đín, Cụm Phăn Thoong, huyện Mường Quắn, tỉnh Hủa Phăn - nơi phía bên kia biên giới. Bởi anh hiểu, “giữ biên cương không chỉ bằng hàng rào, mà bằng tình người hai bên”.

Nhờ sự lan tỏa ấy, Huồi Mới từ một bản vùng sâu từng xảy ra nhiều hoạt động vi phạm pháp luật về biên giới, nay trở thành điểm sáng trong phong trào bảo vệ đường biên, cột mốc. Người dân không chỉ “giữ” cột mốc, mà còn “chăm” cột mốc như chính ngôi nhà, mảnh vườn của mình.

“

Tri Lễ là địa bàn rộng, đời sống bà con còn nhiều khó khăn. Các hoạt động vi phạm pháp luật luôn tiềm ẩn nhiều phức tạp. Sau mỗi đợt mưa bão, đường lên các bản Mông sát biên giới bị sạt lở, hư hỏng nặng, gây rất nhiều khó khăn cho lực lượng Biên phòng và người dân. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng phong trào toàn dân tham gia bảo vệ đường biên, cột mốc sẽ là rất khó nếu không có những người thủ lĩnh thực sự nhiệt huyết tại cơ sở".

Thượng tá Ngô Xuân Thanh - Đồn trưởng Đồn Biên phòng Tri Lễ

“Thò Bá Của chính là một trong những người như thế. Của hiểu dân, nói được tiếng nói của dân, lại có bản lĩnh của người lính nên bà con nghe và làm theo. Nhờ có Của đi đầu, chúng tôi dễ dàng phối hợp triển khai nhiệm vụ, từ tuyên truyền pháp luật đến chăm sóc, tuần tra bảo vệ đường biên, cột mốc. Có thể nói, Của là "cánh tay nối dài" của Đồn Biên phòng Tri Lễ tại cơ sở, là tấm gương tiêu biểu trong phong trào bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới”. Thượng tá Ngô Xuân Thanh chia sẻ.

Rời Huồi Mới, chia tay Thôn đội trưởng Thò Bá Của, những cột mốc biên cương cũng khuất dần phía sau lưng. Nhưng giữa gió sương biên ải, hình ảnh Thò Bá Của cùng bà con phát quang cột mốc vẫn sáng rực trong trí nhớ chúng tôi. Với người dân Huồi Mới, Thò Bá Của không chỉ là một Thôn đội trưởng, mà là “thủ lĩnh” trong phong trào bảo vệ đường biên, cột mốc của bản làng. Ở nơi đầu nguồn ấy, để những cột mốc luôn hiên ngang giữa gió sương, cần có những con người lặng thầm giữ gìn bằng cả mồ hôi, lòng yêu nước và trách nhiệm. Chúng tôi gọi Của là người trẻ lặng thầm “giữ đất” bằng mồ hôi và niềm tin - ngọn lửa không bao giờ tắt nơi phên dậu Tổ quốc.