'Bí ẩn' phía sau thực trạng ngập lụt chợ Vinh

Âu thuyền biến mất

Cứ mưa to, liên tục vài ngày là khu vực chợ Vinh (Nghệ An) lại ngập lụt nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến kinh doanh và đời sống của bà con tiểu thương và dân cư ở đây.

Trong đợt ngập kỷ lục vừa qua từ ngày 16-17/10/2019, nước dâng đến nóc các ki ốt phía ngoài đình chợ, có nơi mực nước dâng cao gần 2 mét, nhất là tại khu vực phía sau đình Tây chợ Vinh, khiến hàng hóa tiền tỷ của bà con tiểu thương hư hỏng, trôi theo mưa lũ.

Vào thời điểm đó, chỉ có các lực lượng chức năng đi xuống mới có thể trợ giúp bà con. "Nước như sóng cuộn đổ về, đi lại cũng không vững" - chị Võ Thị Nhung, tiểu thương đình Tây chợ Vinh cho biết. Sau mưa, hàng trăm quầy hàng của tiểu thương đã biến thành rác, thiệt hại nhiều tỷ đồng. Các đồng chí lãnh đạo tỉnh khi về khảo sát chợ Vinh đợt ngập lụt vừa rồi cũng phải đi xuồng máy.

Nước ngập tới nóc các ki ốt ngoài đình chợ Vinh. Ảnh: P.V

"Bí ẩn" phía sau thực trạng ngập lụt chợ Vinh?

Tìm hiểu được biết, chợ Vinh xưa là trên bến dưới thuyền, giao thương tấp nập, tuy nhiên đây cũng là vùng thấp trũng nhất của đô thị Vinh.

Ông Bùi Đức Lộc - nguyên Chủ tịch HĐQT Công ty CP quản lý phát triển hạ tầng đô thị Vinh, người hiểu khá rõ các nguyên lý tiêu thoát nước trên địa bàn thành phố, cho biết: Ngoài nguyên nhân vừa qua mưa quá lớn thì phải xem hạ lưu tiêu thoát của chợ Vinh là đâu?

Theo đó, hạ lưu thoát nước của khu vực chợ Vinh là sông Vinh, sông Lam. Trước đây, để tiêu thoát nước lụt cho chợ Vinh trước khi chảy ra sông Vinh thì có một âu thuyền chứa nước trước ba-ra sông Vinh như tất cả các âu thuyền ở các trạm bơm khác.

Rất tiếc là âu thuyền này (thực chất là ao hồ) khi triển khai dự án khu đô thị Lũng Lô đã bị san lấp hết. Chủ đầu tư là Công ty Lũng Lô đã thay âu thuyền đó bằng một con mương ngầm dưới mặt đất rộng 3m, sâu 2m nhằm dẫn nước thoát từ chợ Vinh ra sông Vinh (tương đương khẩu độ mương cấp 1).

Âu thuyền chứa nước lũ cho chợ Vinh xưa kia nay đã là khu đô thị và được thay bằng con mương ngầm chỉ rộng 3m, sâu 2m để dẫn nước ra sông Vinh. Đây được cho là nguyên nhân chính khiến cho việc tiêu thoát nước khu vực chợ Vinh không hiệu quả. Ảnh: P.V

Tuy nhiên, bất cập của con mương này là khi nước sông Lam, sông Vinh dâng cao thì nước trong mương không thể chảy ra sông Vinh được do cốt bên này thấp hơn bên kia sông; nước chảy chậm lại, thậm chí chảy ngược vào khu vực chợ Vinh. Và cùng với nước các nơi khác như các phường Quang Trung, Cửa Nam, Hồng Sơn đổ về, thì nước khu vực chợ Vinh lại càng dâng lên gây ngập lụt.

Không chỉ âu thuyền bị "biến mất", toàn bộ hạ lưu dẫn nước trước kia của chợ Vinh nay đã là các khu đô thị Long Châu, Lũng Lô, nhà dân cao tầng san sát mọc lên không còn chỗ cho dòng chảy.

Quan sát các miệng cống trên tuyến đường mà người dân dỡ nắp mương lên thấy rác thải chứa đầy dưới đó vẫn chưa được thu gom thông tắc dù cho đến thời điểm sau lụt hơn 10 ngày.

Rác chứa đầy dưới cống thoát nước chợ Vinh. Ảnh: P.V

Một nguyên nhân nữa là tại khu vực chợ Vinh tập trung nhiều kho hàng, rác thải, việc thu dọn thường xuyên bị chậm trễ, dẫn đến việc khi nước đổ về rác thải đã bịt các đường cống thoát nước, khiến lượng nước tiêu thoát ít, gây nên ngập nặng.

Giải pháp nào?

Ông Bùi Đức Lộc cho biết thêm: Việc chống ngập úng chợ Vinh hiện nay rất khó khăn kể cả khi nâng cốt chợ Vinh lên. Vì ngay cả khi nâng cốt chợ Vinh lên nhưng mương ngầm vẫn thấp hơn cốt sông Vinh thì nước vẫn chảy chậm hoặc trào ngược.

Vì vậy, rất cần quy hoạch thêm một trạm bơm cưỡng bức cho khu vực chợ Vinh công suất khoảng 15.000 -20.000m3 trở lên. Và khi có trạm bơm này thì cần thiết phải có một âu thuyền chứa nước cho trạm bơm hoạt động; nói cách khác, là “trả lại tên cho em” đối với các ao hồ vốn tồn tại xưa kia của chợ Vinh.

Khi nước sông Vinh dâng cao, việc tiêu thoát nước từ chợ Vinh ra ngoài hoàn toàn không có kết quả do mương thoát nước thấp hơn nhiều so với sông Vinh. Ảnh: P.V

Một thông tin cho hay là hiện nay, phía Jica Nhật Bản đã về khảo sát chợ Vinh để có giải pháp toàn diện lâu dài chống ngập úng khu vực này.

Ông Trần Ngọc Tú - Chủ tịch UBND thành phố Vinh cũng cho biết thành phố đang cho thi tuyển thiết kế chống ngập úng cho khu vực chợ Vinh để tìm giải pháp tối ưu nhất, đặc biệt là các khu vực xung quanh đình chính để chống ngập cho chợ Vinh nói riêng và khu vực xung quanh nói chung.