 |
| Cảnh hát giao duyên của người Thổ ở xã Giai Xuân, huyện Tân Kỳ. Ảnh: Đào Thọ |
Đến nay, đã có hơn 10 cháu nội, ngoại nhưng ông Nguyễn Văn Thoại (SN 1963) vẫn còn nhớ như in kỷ niệm của mấy chục năm trước khi còn trẻ từ xã Giai Xuân sang xã Tân Xuân vui chơi ngày Tết. Tại cuộc vui, chàng trai người Thổ gặp cô gái Trương Thị Thanh (SN 1963), hai người cùng hát khúc dạ ời, tình yêu chợt đến như rừng mùa xuân thay lá. Rồi mấy tháng sau nên duyên vợ chồng.
Năm ấy, trong tiếng cồng rộn rã, Nguyễn Văn Thoại hát rằng: “Chào em cô gái Tân Xuân, mùa xuân về anh muốn đưa em về Giai Xuân, dựng một nếp nhà cùng chung sống”. Sau phút giây e ấp, thẹn thùng, đôi má ửng đỏ, cô gái Trương Thị Thanh đáp lời: “Đất Giai Xuân cảnh đẹp, người bên đó thân tình, em cũng muốn theo anh về, cùng anh xây nếp nhà hạnh phúc”. Cuộc vui kéo dài đến tận trưa, rồi hai người dắt nhau ra bờ sông tâm sự. Tình yêu bắt nguồn từ đó, mấy tháng sau cô gái Tân Xuân theo chồng về làm dâu đất Giai Xuân.
 |
| Chiếc kèn là nhạc cụ độc đáo không thể thiếu trong những điệu giao duyên của cộng đồng người Thổ ở Nghệ An. Ảnh: TL - Đào Thọ |
Theo lời ông Thoại, dạ ời là hình thức hát đối đáp của trai gái dân tộc Thổ, có từ lâu đời, được đệm bằng tiếng cồng chiêng. Bên cạnh những bài hát sẵn có, người hát có thể tự ứng đối bằng cách vận dụng vào từng hoàn cảnh cụ thể để sáng tạo phần lời. Hát dạ ời thường được tổ chức vào dịp vui tết, đón xuân, bản làng tụ hội, trai gái khắp nơi tìm đến chung vui. Trai, gái cùng nhau đối đáp, nếu cảm mến nhau sẽ đưa nhau đến điểm vắng vẻ để tâm tình. Từ những cuộc vui xuân và hát dạ ời, nhiều đôi trai – gái có dịp quen nhau, chia sẻ tâm tình và nên duyên chồng vợ.
| Clip: Màn cồng chiêng và hát giao duyên của người Thổ. |
Ở Nghệ An, đồng bào dân tộc Thổ chủ yếu sinh sống ở các huyện Tân Kỳ, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn và thị xã Thái Hòa. Là cộng đồng dân tộc đang lưu giữ được nhiều nét bản sắc, trong đó có phong tục đón Tết cổ truyền với các nghi lễ trang nghiêm và sinh hoạt độc đáo. Và nói đến việc đón Tết, vui Xuân của người Thổ là nói đến hát dạ ời, hay nói cách khác hát dạ ời là “linh hồn” của mùa Xuân.
