(Baonghean) - Vào đầu vụ xuân, Quế Phong đã thiếu nước tưới trầm trọng. Hiện một số diện tích do thiếu nước vẫn chưa thể triển khai gieo cấy. Nguy cơ mất mùa lúa vụ xuân do hạn hạn đang hiện hữu.
Dọc các cánh đồng lúa của bản Đan 1, Đan 2, Phương Tiến 1, Phương Tiến 2… xã Tiền Phong thật xót xa khi thấy nhiều ruộng lúa vừa cấy xong chưa kịp bén rễ xanh cây đã ngả màu vàng úa do thiếu nước. Chị Lê Thị Hoa ở bản Phương Tiến 3, cho biết: “Anh coi, 6 sào lúa vừa cấy xong thì thiếu nước, có 2 sào đã nứt nẻ chân chim”. Ông Lương Văn Thoại - Trưởng bản Phương Tiến 3 cho hay: Cả bản Phương Tiến 3 có 20 ha lúa thì có gần 4 ha do thiếu nước nên vẫn chưa thể cấy được, nguồn nước chủ yếu lấy bằng guồng quay trên sông Nậm Việc. Nhưng do Thuỷ điện Hạnh Dịch chặn dòng từ thượng nguồn nên hạ lưu thiếu nước trầm trọng. Hiện trên 20 guồng quay lấy nước thì chỉ có gần 10 guồng hoạt động. Chúng tôi men ra dòng Nậm Việc thấy có đoạn dòng sông trơ đáy lổn nhổn đá. Ông Thoại cho biết thêm: Hiện có một số hộ dân đã chủ động thuê máy bơm dầu bơm nước từ lòng khe lên, nhưng chi phí quá đắt. Ông Võ Khánh Toàn - Chủ tịch UBND xã Tiền Phong nói: Vụ xuân này Tiền Phong cơ cấu 305 ha lúa, nhưng do thiếu nước nên hiện có trên 15 ha ở các bản Phương Tiến I, II, III và bản Bón … vẫn chưa thể gieo cấy được. Nguồn nước chủ yếu lấy từ dòng Nậm Việc bằng guồng quay. Cả xã có trên 110 guồng quay lấy nước, mà có đến 40 guồng quay không thể sử dụng. Chưa kể là đập Long Quang tưới cho bản Long Quang trên 15 ha cũng đã cạn khô. Ngoài diện tích lúa không gieo cấy được, thì có hàng trăm ha đang đứng trước nguy cơ thiếu nước, nếu không có biện pháp hữu hiệu thì xem ra mất mùa là rất rõ.
Cánh đồng lúa ở bản Cắm, xã Cắm Muộn (Quế Phong) có nguy cơ thiếu nước.
Cũng theo ông Toàn, biện pháp của Tiền Phong hiện nay là huy động bà con chung nhau thuê trên 30 máy bơm dầu. Đối với các hồ Chòm Bảy tưới cho 30 ha ở Mường Hin và hồ Tùng Mọ tưới 15 ha thì tiết kiệm nước đến mức tối đa. Tận dụng nước ở các khe suối, sông cụt, để dành nước lòng hồ tưới cho giai đoạn lúa làm đòng, trổ bông. Khó khăn đặt ra hiện nay là ngoài kinh phí bơm tốn kém, nhưng nhiều đoạn khe suối và sông Nậm Việc cũng không có nước để bơm. Mong muốn của xã hiện nay là được Nhà nước đầu tư cho một trạm bơm điện ở vùng cuối nguồn, đầu tư hệ thống kiên cố hoá kênh mương vì kênh đất như hiện nay bị hao tổn lượng nước khá nhiều.
Ngược lên xã Cắm Muộn thấy nhiều bà con đang tích cực nạo vét kênh mương để lấy nước. Anh Lô Tùng ở bản Cắm làm 2 sào ruộng cho hay: Năm nay ít mưa nên các khe suối bị cạn kiệt, guồng quay lấy nước nhiều cái không hoạt động được, bây giờ chỉ còn cách dùng máy bơm dầu dã chiến để lấy nước. Theo ông Lữ Thanh Bình - Chủ tịch UBND xã Cắm Muộn thì: Cắm Muộn có trên 179 ha lúa, hiện có trên 10 ha đang thiếu nước do thi công đập Đòn Phạt dang dở. Nếu trời không mưa thì các diện tích lúa xuân bị hạn sẽ tăng lên.
Ông Lữ Văn Tiến - Trưởng Trạm dịch vụ Quế Phong cho biết: Vụ xuân này Quế Phong gieo cấy trên 2000 ha lúa nước. Đến thời điểm này có nhiều công trình thuỷ lợi thiếu nước, đặc biệt là nhiều xã do thiếu nước nên chưa gieo cấy hết. Như xã Mường Nọc có 28 ha chưa gieo cấy, Hạch Dịch 26,9 ha, Quế Sơn 8 ha… Tổng diện tích bị thiếu nước chưa gieo cấy lúa được là trên 80 ha.
Biện pháp để cứu lúa hiện nay là Trạm đã huy động các máy bơm dầu dã chiến để bơm cho các điểm thiếu nước gay gắt. Cụ thể như huy động 3 máy bơm dầu loại 14 mã lực đặt ở các bản Phương Tiến I, II, III, xã Tiền Phong. Đặt 2 máy bơm dầu ở khu vực bản Cắm, xã Cắm Muộn… Tập trung tưới cả ngày lẫn đêm, mỗi đợt bơm từ 8-10 ngày. Tổng cộng huy động khoảng trên 15 máy bơm đặt ở các xã Hạnh Dịch, Mường Nọc, Quế Sơn, Châu Thôn… Trước đó, ngày 14/2, Quế Phong đã huy động được hàng ngàn lao động đào đắp được 1.870m3 bùn đất, nạo vét 1.957 bùn đất, phát quang 116m2. Khó khăn đặt ra hiện nay nữa là có khá nhiều hồ đập thi công trong điều kiện thiếu vốn nên tiến độ chậm, ảnh hưởng đến tưới tiêu cho nhiều diện tích lúa. Như đập Tỉn Phú - Quang Phong, đập Mương Cuồng, ở Mường Nọc, đập Đòn Phạt ở Cắm Muộn.
Kế hoạch của huyện là cho rà soát có thể chuyển đổi sang trồng những loại cây khác ở những diện tích bị hạn. Trạm dịch vụ phối hợp với các xã có các biện pháp như đặt máy bơm cứu lúa ở nhưng nơi có thể cứu được; tập trung đắp các phai tạm để tận dụng nước ở các lòng khe suối...
