1. Đặc điểm của cây củ đậu
Củ đậu có tên gọi khác là sắn nước, tên khoa học là Pachyrhizus erosus thuộc họ Cánh bướm (danh pháp khoa học: Fabaceae).
Đây là loài thực vật dây leo, rễ phát triển thành củ có hình dạng như con quay lớn. Lá kép gồm có 3 lá chét, phiến lá mỏng và có màu xanh lục.
Quả có vỏ màu vàng nâu nhạt, rộng từ 4 – 12cm, dài từ 4 – 8cm. Hoa mọc ở kẽ lá tạo thành chùm, hoa có màu tím nhạt. Quả không có cuống, bề ngoài hơi có lông, rộng 12mm, dài 12cm. Bên trong quả có khoảng 9 hạt, hình thấu kính, đường kính khoảng 6mm.
Bộ phận dùng: Lá, rễ củ được dùng để làm thuốc.
Thu hái – sơ chế: Sau khi hái về đem rửa sạch, gọt bỏ vỏ, được dùng ăn trực tiếp hoặc chế biến thành món gỏi, xào nấu,…
Bảo quản: Nơi thoáng mát.
Thành phần hóa học: Dược liệu này chứa nhiều thành phần hóa học, trong đó gồm có tinh bột, nước, protide, chất vô cơ,… Hạt củ đậu chứa chất béo, đường, tinh bột, độ ẩm.
Tính vị: Vị ngọt thanh, tính mát. Quy vào kinh phế, vị.
Tác dụng của củ đậu theo Đông y: Chỉ khát, sinh tân, giải độc.
Cách dùng, liều lượng: Rễ củ đậu không có độc nên có thể dùng với liều lượng lớn. Bạn có thể dùng ở dạng xào nấu hoặc dùng ăn trực tiếp.
2. Bài thuốc từ cây củ đậu
Bài thuốc chữa lở loét ngoài da: 100g củ đậu. Giã nát củ đậu và nấu với dầu vừng, sau đó dùng hỗn hợp thoa lên vùng da cần điều trị ngày 03 lần mỗi lần 40 phút, rồi rửa sạch bằng nước sạch, không để dính vào mắt.
Cách chữa bệnh ghẻ nước: Lá củ đậu, rửa sạch, để ráo lá củ đậu và xát vào chỗ da bị ngứa ngày 02 lần, mỗi lần 20-30 phút.
Bài thuốc giải độc rượu: Củ đậu tươi 1kg và 100g đường cát. Cắt nhỏ củ đậu và trộn với đường cát, dùng ăn trực tiếp.
Cách giảm vết thâm và mờ tàn nhang: Củ đậu tươi 1kg. Giã củ đậu lấy nước, sau đó làm sạch mặt và thoa nước củ đậu lên da. Massage trong 10 phút và rửa lại với nước lạnh.
Trẻ em bị rôm sảy: Thái lát củ đậu phơi khô tán bột bôi lên da ngày 02 lần sáng, chiều, lưu khoảng 30 phút rồi rửa sạch.
Trị say nắng: Dùng 1kg củ đậu tươi gọt vỏ rửa sạch giã nát lấy nước uống.
Bên cạnh đó, ăn củ đậu thường xuyên giúp giảm ốm nghén ở phụ nữ có thai và ăn củ đậu tươi giúp giảm căng thẳng stress, ngủ ngon giấc hơn.
3. Những lưu ý khi dùng
Lá và hạt của cây củ đậu chứa tephrosin và rotenone có thể gây ngộ độc. Nếu ăn phải sẽ có triệu chứng đau bụng dữ dội, co giật, hạ đường huyết, nôn mửa liên tục, mê man bất tỉnh, rối loạn nhịp tim và suy hô hấp dẫn đến tử vong. Trong trường hợp này phải đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được hỗ trợ hô hấp, sục rửa dạ dày và điều trị triệu chứng.
Củ đậu hay sắn nước đem lại nhiều công dụng đối với sức khỏe. Tuy nhiên nếu sử dụng quá nhiều, bạn có thể bị đầy bụng, ợ hơi và khó tiêu. Vì vậy chỉ nên bổ sung loại củ này với liều lượng thích hợp để tăng cường sức khỏe và hạn chế các tác dụng phụ.
Không dùng củ đậu trong những trường hợp dị ứng với lá, hạt củ đậu.
Trẻ em dưới 3 tuổi không nên ăn củ đậu vì hệ tiêu hóa còn non yếu.
