(Baonghean) - Tính đến ngày 1/3, toàn tỉnh đã có gần 500 ha/ 85.000 ha lúa xuân bị bệnh đạo ôn phá hoại. Bệnh này đang ngày càng ảnh hưởng mạnh đến năng suất lúa, song ý thức trách nhiệm của nhiều địa phương còn lúng túng và nhận thức của người dân còn chủ quan.
Những ngày này, trên đồng ruộng xóm 5, xóm 6, Hưng Lợi - Hưng Nguyên, bệnh đạo ôn xuất hiện và nguy cơ lan trên diện rộng. Trên ruộng của hộ chị Lê Thị Thủy - Chi hội trưởng Chi hội nông dân xóm 5 - Hưng Lợi, đã bị nhiễm đạo ôn khá nặng. Trên nhiều khoảnh lúa, số lá trên cây xuất hiện dày đặc chấm nhỏ hình thoi, màu nâu giữa chấm có hình mắt cá. Nhiều bụi lúa bị đạo ôn nặng đã úa vàng, lụi xuống trên chân ruộng.
Bệnh đạo ôn phá hại trên cánh đồng xóm 5, xã Hưng Lợi - Hưng Nguyên.
Chị cho biết: Toàn bộ diện tích lúa xuân sớm của chị được gieo cấy bằng giống BTE1, đây cũng là mùa đầu tiên chị đưa giống này vào cơ cấu. Giá giống đắt, mua về khoảng 116 ngàn đồng/kg, nhưng chất lượng gạo ngon và dễ bán, nên chị đã lựa chọn đưa vào vụ xuân. Tuy nhiên, qua tìm hiểu và lời thừa nhận thì chị đã rất chủ quan vì kể từ khi cấy xong (đầu tháng 2) đến ngày 6 tết thăm đồng chị đã không theo dõi và khi xuất hiện thực trạng lúa có bệnh đạo ôn chị cũng nhận biết. Sau khi được cán bộ trạm khuyến nông huyện về kiểm tra và hướng dẫn, chị đã triển khai phun trừ bằng hóa chất. “Khi thấy triệu chứng nhiễm nặng trên đồng ruộng, tôi đã gọi ngay cho cán bộ Công ty CP Giống cây trồng thì được biết lúa bị nhiễm đạo ôn và chủ động mua thuốc về phun trừ, không biết có hiệu quả không”.
Gần chân ruộng chị Thủy là thửa ruộng chị Nguyễn Thị Bình - xóm 5 cũng bị nhiễm bệnh đạo ôn trên lá. Chị Bình cho hay: “Sử dụng giống trung ngày phải cấy sớm để tránh mưa lụt vào cuối vụ. Năm nay lúa cấy vừa hơn 1 tháng đã thấy dịch bệnh xuất hiện và phát triển lây lan nhanh hơn mọi năm”.
Vụ xuân này, toàn xã Hưng Lợi tổ chức cho bà con gieo cấy trên 175 ha lúa xuân, chủ yếu IR 1208 (chiếm 75%), nếp 92, Nếp 98, Nếp 352, Q ưu 6, XL23, BTE1... Theo ông Trần Xuân Chất - Trưởng ban Nông nghiệp xã Hưng Lợi thì do đặc thù thấp trũng, xã chỉ đạo ráo riết không đưa IR 1820 vào cơ cấu song bà con vẫn chủ động làm. Hiện nay, bệnh đạo ôn đã xuất hiện trên các trà lúa XI 23, BTE1, tập trung tại xóm 5, xóm 6. Các trà lúa này được gieo cấy sớm hơn lịch thời vụ chung của huyện 1 tuần. Xã đã triển khai cho bà con bơm phun; tuy nhiên, không thấy người dân báo cáo cụ thể tình hình sau khi phun nên xã chưa thống kê được mức độ cụ thể hiện nay trên đồng ruộng.
Ông Lê Việt Hùng - Phó trạm BVTV huyện Hưng Nguyên, cho biết: Tính đến nay, toàn huyện có gần 30 ha nhiễm đạo ôn, tập trung ở Hưng Nhân, Hưng Tây, Hưng Khánh, Thị trấn, Hưng Tân, Hưng Lợi. Các bộ giống bị nhiễm chủ yếu là BC15, AC5, Nếp 1820, BTE1. Theo đánh giá của ông Hùng thì năm nay, bệnh đạo ôn xuất hiện sớm, phạm vi khá cục bộ, nhanh, mạnh. Khó khăn nhất hiện nay là tinh thần trách nhiệm của một số địa phương chưa cao. Điều này ảnh hưởng đến nhận thức của người dân. Nhiều hộ bà con chăm sóc lúa không cân đối, cấy dày, bón nhiều đạm. Đặc biệt, bệnh cũng phát triển nhanh trên các cụm mạ cấy thừa của dân tại các đồng ruộng xã Hưng Thông, Hưng Tây...Tâm lý người dân các địa phương tại Hưng Nguyên thường cấy sớm để thu hoạch chạy lụt, nhiều diện tích dài ngày nằm ngoài cơ cấu. Sau khi cấy xong, cũng là thời điểm bà con ưu tiên cho việc buôn bán nghề phụ nên một phần ảnh hưởng đến công tác thăm đồng, chăm lúa, đặc biệt các trà xuân sớm.
Tại Đô Lương, hiện nay bệnh đạo ôn bắt đầu xuất hiện và lây lan trên các trà lúa xuân sớm tại các xã Thượng Sơn, Mỹ Sơn, Trung Sơn, Đặng Sơn, chủ yếu trên các giống lúa chất lượng cao và lúa lai như AC5, Nhị ưu 986, PC15... Theo nhận định của bà Nguyễn Thị Tâm - Trưởng trạm BVTV huyện Đô Lương, thì mặc dù bệnh đạo ôn trên các trà xuân sớm mới có biểu hiện “chớm”, trạm cũng đã có thông báo đến các cơ sở, đơn vị xã song địa phương kiểm tra không thường xuyên, dẫn đến triển khai về tận các xóm, các hộ dân chậm. Trong khi đó, đa số nông dân đang chủ quan, điều này tạo nên nhiều khó khăn cho công tác phòng trừ bệnh đạo ôn trên lúa hiện nay.
Theo số liệu thống kê từ Chi cục BVTV tỉnh, tính đế nay toàn tỉnh có gần 500 ha/85.000 ha các trà xuân sớm bị nhiễm đạo ôn trên lá. Tập trung chủ yếu tại 3 vùng trọng điểm là Nghi Lộc 230 ha, Thành phố Vinh trên 200 ha, Hưng Nguyên gần 30 ha, ngoài ra, hiện nay bệnh đã lây lan trên diện rộng trên các cánh đồng ở Đô Lương, Nam Đàn, Thanh Chương, Quỳnh Lưu, Yên Thành. Trong đó, trên 330 ha nhiễm nhẹ , 129 ha nhiễm trung bình, trên 39 ha nhiễm nặng và 2,5 ha “cháy”. Tỷ lệ gây hại phổ biến 5-7%, nơi cao 15-30%, cục bộ 50-70%. Nguyên nhân bệnh đạo ôn năm nay xuất hiện trên các vùng bị cũ, lây lan trong mầm bệnh, cỏ dại..
Để tháo gỡ khó khăn hiện nay, ông Nguyễn Đình Hương - Phó Chi cục BVTV tỉnh, cho biết: Tỉnh đã có công văn chỉ đạo các ngành liên quan phải bám sát cơ sở, tạm ngừng chăm sóc đạm trên các trà lúa bị nhiễm bệnh, thường xuyên dưỡng đủ nước cho ruộng, tổ chức phun trừ và kiểm tra, báo cáo tình hình sau khi phun từ 5-7 ngày, nếu vết bệnh còn xuất hiện, tổ chức phun lần 2. Trên thực tế, không có bộ giống lúa nào có thể kháng lại đạo ôn, có chăng là tính năng có thể nhiễm nhẹ. Bên cạnh đó, vấn đề thời vụ sớm hay muộn không ảnh hưởng đến sự phát sinh của bệnh đạo ôn. Điều quan trọng là các ban, ngành nông nghiệp, BVTV, khuyến nông, chính quyền địa phương sở tại phải chung tay vào cuộc kịp thời và đồng hành cùng với bà con để tạo được niềm tin về giống và cách phòng trừ bệnh kịp thời.
