Việc Trung Quốc tuyên bố đạt được thỏa thuận với Lào, Campuchia và Brunei trong tranh chấp ở Biển Đông được cho là nhằm gây chia rẽ ASEAN.
Theo tờ Straits Times, ngày 24/4, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã kết thúc chuyến thăm 3 nước ASEAN là Lào, Campuchia và Brunei. Trong tuyên bố của mình, ông Vương Nghị nêu rõ, Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận 4 điểm với 3 quốc gia nói trên trong vấn đề Biển Đông.
 |
| Hình ảnh vệ tinh Trung Quốc cải tạo phi pháp bãi Chữ Thập ở Biển Đông. Ảnh AP |
Phát biểu tại cuộc họp báo ở Lào ngày 23/4, ông Vương Nghị nhấn mạnh Trung Quốc và 3 nước ASEAN đã thống nhất rằng, tranh chấp đảo, bãi đá, bãi cạn ở Biển Đông sẽ “không phải là vấn đề giữa Trung Quốc với toàn bộ ASEAN”. Theo đó, các bên nhất trí giải quyết tranh chấp lãnh hải và lãnh thổ thông qua cơ chế tham vấn và đối thoại giữa các bên trực tiếp có tranh chấp.
Trung Quốc, Lào, Campuchia và Brunei cũng nhất trí phản đối “mọi nỗ lực nhằm đơn phương áp đặt lộ trình của một nước lên các nước còn lại” và khẳng định, mỗi nước đều có quyền tự chọn cách giải quyết tranh chấp theo luật pháp quốc tế và các nước khác phải tôn trọng quyền này.
Theo các chuyên gia, động thái của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh Tòa Trọng tài Thường trực tại La Hay, Hà Lan sắp công bố phán quyết cuối cùng về vụ Philipines kiện Trung Quốc ở Biển Đông. Trung Quốc đã nhiều lần lên tiếng bác bỏ tính hợp pháp của Tòa và khẳng định sẽ không tôn trọng phán quyết của Tòa.
Ngoài ra, động thái này của Trung Quốc cũng được cho là nhằm ngăn chặn ASEAN đạt được đồng thuận trong tranh chấp Biển Đông một khi phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực được công bố.
Lo sợ một ASEAN đoàn kết
Một nhà ngoại giao ASEAN chia sẻ: “Trung Quốc rất lo ngại ASEAN sẽ ra thông cáo chung sau khi Tòa Trọng tài Thường trực ra phán quyết cuối cùng. Ông Vương Nghị đang tìm cách lôi kéo những quốc gia thành viên dễ xuôi theo Trung Quốc nhất”.
Trong khi đó, liên quan đến động thái mới nhất này của Trung Quốc, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Indonesia Arrmanatha Nasir tuyên bố: “Các nước có liên quan cần giải quyết tranh chấp một cách hòa bình theo đúng luật pháp quốc tế”.
Bà Phuong Nguyen, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) nhận định: “Đây là động thái mạnh mẽ nhất mà Trung Quốc tiến hành nhằm chia rẽ ASEAN để chuẩn bị đối phó với phán quyết của Tòa”.
Ông Zhang Jie, chuyên gia về các vấn đề Đông Nam Á tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho rằng, Trung Quốc đang phải đối mặt với sự đồng thuận mạnh mẽ về mặt ngoại giao của nhiều nước trước khi Tòa Trọng tài Thường trực đưa ra phán quyết vụ kiện Biển Đông.
“Với việc châu Âu và G7 đứng về phía Mỹ, Trung Quốc rất quan tâm đến việc ASEAN phản ứng với phán quyết này như thế nào. Trung Quốc sẽ coi như mình chiến thắng nếu ASEAN không đề cập trực tiếp đến Trung Quốc hoặc không bày tỏ quan điểm của mình liên quan đến vụ kiện này”, ông Zhang nói.
Theo ông Zhang, Lào, nước đang giữ chức Chủ tịch ASEAN năm 2016, sẽ có tầm ảnh hưởng rất lớn trong việc soạn ra lịch trình nghị sự.
Trong khi đó, từ trước đến nay, ASEAN đều khẳng định rằng, các tranh chấp lãnh thổ cần được giải quyết thông qua đối thoại giữa các bên có tranh chấp. ASEAN cho rằng, ASEAN và Trung Quốc nên giải quyết tranh chấp ở Biển Đông thông qua một cơ chế có tính ràng buộc về mặt pháp lý như Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) mà ASEAN và Trung Quốc đang đàm phán để tiến tới hoàn tất.
Trước đó, tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN tại Lào vào tháng 2 vừa qua, Ngoại trưởng các nước ASEAN đã ra tuyên bố chung nhấn mạnh “các nước ASEAN quan ngại sâu sắc về những gì diễn ra gần đây” ở Biển Đông./.
Theo VOV
