(Baonghean.vn) - Khu di tích lịch sử Truông Bồn- nơi 13 TNXP thuộc Đại đội 317 thuộc Tổng đội TNXP Nghệ An đã hy sinh vào lúc 5 giờ 30 ngày 31/10/1968.
>>Truông Bồn – huyền thoại thời chống Mỹ cứu nước
Trong những năm tháng cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang thời điểm ác liệt, trên tuyến đường 15 A, lực lượng TNXP Nghệ An đã có nhiều đóng góp, hy sinh để làm nên chiến công huyền thoại. Vượt mưa bom bão đạn, các anh chị TNXP Truông Bồn đã không quản ngại gian khổ, hy sinh, với khẩu hiệu: " Sống bám cầu bám đường, chết kiên cường dũng cảm", những hố bom được san lấp bất kể ngày hay đêm để cung đường được thông suốt, cho xe ra tiền tuyến. Nơi đây, sự hy sinh của 13 liệt sĩ NTXP đã làm nên huyền thoại Truông Bồn của một thời chống Mỹ. Tiêu biểu là sự hy sinh của 13 chiến sỹ TNXP Đại đội 317 –N65 – Tổng đội TNXP chống Mỹ cứu nước - đại diện tiêu biểu cho ý chí, quyết tâm sắt đá làm nên chiến thắng của 4,3 vạn TNXP tỉnh Nghệ An và hàng chục vạn TNXP trong cả nước - Những người đã đổ mồ hôi, xương máu và tuổi thanh xuân của mình vì độc lập tự do cho Tổ quốc.
Đại đội TNXP 317 là đơn vị chủ lực nên được điều động đi làm nhiệm vụ ở nhiều tuyến đường, sau hơn 3 năm phục vụ ở các trọng điểm giao thông quan trọng, đầu năm 1967 đơn vị được lệnh chuyển đến tọa độ lửa Truông Bồn, sang tháng 7/1968 trước tình hình máy bay Mỹ đánh phá ác liệt, Đại đội 317 đã phát động chiến dịch 100 ngày đêm đảm bảo mạch máu giao thông.
Đội phá bom cảm tử - C317 TNXP Nghệ An trên đường ra hiện trường
(Truông Bồn 1968)
Đơn vị đã chọn cử 14 chiến sỹ (12 nữ và 2 nam) làm nhiệm vụ trực chiến 24/24 giờ hàng ngày để quan sát, cảnh báo máy bay Mỹ; đánh dấu vị trí bom nổ chậm để cùng công binh phá bom, san lấp hố bom, bảo đảm mặt đường, rồi lại thức trắng đêm với chiếc áo trắng làm "cọc tiêu sống" dẫn hàng ngàn chuyến xe chở hàng vào Nam vượt qua trọng điểm an toàn.
Hơn 100 ngày đêm chiến dịch, được lệnh của Ban chỉ huy Tổng đội cho phép Đại đội 317 xét một số đồng chí có thời gian phục vụ đã hết nhiệm kỳ 3 năm có nhiều thành tích trong đơn vị có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn được xuất ngũ. Đơn vị đã xét chọn được 8 đồng chí, trong đó: Một người ở nhà chỉ còn một mẹ già đau yếu không có người chăm sóc, một người có anh trai là liệt sỹ vừa hy sinh tại chiến trường miền Nam; một đôi nam nữ yêu nhau đã 3 năm chỉ chờ xuất ngũ là tổ chức lễ cưới; có 4 người đã nhận được giấy báo nhập học tại các trường trung học chuyên nghiệp, 8 đồng chí này đã được tổ chức gặp mặt chia tay đồng đội.
Đêm 30/10/1968, Đại đội 317 nhận được lệnh của Ban chỉ huy Tổng đội phải cấp tốc giải phóng giao thông cho đoàn xe quân sự vượt qua Truông vào Nam trước khi trời sáng. Trước tình hình đó, cả 8 người đã xung phong ra hiện trường cùng đơn vị làm nhiệm vụ với tinh thần "Một giờ còn ở đơn vị là một giờ còn ra hiện trường": "Đường chưa thông không tiếc máu xương".
12 chiến sỹ TNXP C317 ngày ấy đã ngã xuống trên tuyến đường 15 A, góp phần làm nên Huyền thoại Truông Bồn
Chị Trần Thị Thông - Tiểu đội trưởng C317 là chiến sỹ duy nhất của Tiểu đội sống sót sau trận bom của kẻ thù, hiện đang sống tại phường Đông Vĩnh- Thành phố Vinh
4 giờ sáng ngày 31/10/1968, toàn đơn vị khẩn trương tập trung san lấp hố bom, đến 6 giờ 10 thì công việc sắp hoàn thành theo kế hoạch, bất ngờ có báo động máy bay Mỹ oanh tạc, các chiến sỹ trong đơn vị đã kịp rút về hầm trú ẩn, riêng 14 chiến sỹ làm nhiệm vụ cùng với đơn vị, đồng thời được phân công làm nhiệm vụ trực chiến nên rút về hầm trú ẩn sau cùng. Lập tức một tốp 4 chiếc máy bay Mỹ đã trút xuống 2 loạt với 238 quả bom phá, Truông Bồn chìm trong biển khói mịt mù, 13/14 chiến sỹ đã dũng cảm hy sinh khi chỉ còn ít giờ nữa là máy bay Mỹ ngừng ném bom trên toàn miền Bắc. 13 chiến sỹ Đại đội TNXP 317 đã mãi mãi ra đi, các anh, các chị cũng mãi mãi canh giữ cho con đường không bao giờ tắc, góp phần quyết định vào chiến thắng trên chiến trường miền Nam, bẻ gãy ý chí xâm lược của kẻ thù.
