(Baonghean) - Toàn tỉnh hiện có 36 hợp tác xã (HTX) yếu kém cần có giải pháp củng cố hoặc giải thể bởi hoạt động quá èo uột, thậm chí không hoạt động hoặc hoạt động mang tính hình thức (chủ yếu là HTX nông nghiệp thành lập từ những năm 1960, 1970), 376 HTX trung bình/555 HTX, Quỹ TDND; trong khi ranh giới giữa HTX trung bình và HTX yếu kém không cách xa nhau… Do đó, cần có những giải pháp để tìm ra hướng đi cụ thể cho những htx này.
HTX Hồng Hoa Thái là một trong những HTX yếu kém trên địa bàn TP.Vinh. HTX này hình thành từ năm 1966, gồm 5 HTX (Yên Nam, Phú Sơn, Phú Đường, Xuân Hoà, Xuân Thái) hợp nhất lại. Đến năm 1976 - 1979, 3 HTX (Hồng Hoa Thái, Yên Mỹ, Hùng Mạnh Tiến) tiếp tục hợp nhất thành HTX Thống Nhất - Nghi Phú. Đến năm 1980, HTX Thống Nhất giải thể và phân chia lại các HTX như ban đầu. Từ năm 1998, thực hiện Luật HTX 1996 và Nghị định 16 của Chính phủ, chuyển HTX nông nghiệp sang HTX dịch vụ nông nghiệp. Từ đây, HTX Hồng Hoa Thái chủ yếu hoạt động dịch vụ thuỷ lợi, bảo vệ thực vật, dịch vụ điện năng. Giai đoạn này HTX hoạt động khó khăn kéo dài. Quá trình phát triển đô thị hoá đã kéo theo nhiều diện tích đất sản xuất nông nghiệp của HTX phải nhường chỗ cho các dự án. Sau khi thu hồi đất, ảnh hưởng đến việc làm của bà con xã viên, nhiều hộ không còn đất sản xuất, tự tạo việc làm cho mình bằng nghề gia công cơ khí, buôn bán nhỏ,…
Ông Phạm Văn Hoà - Chủ nhiệm HTX Hồng Hoa Thái chia sẻ: Từ năm 1996, HTX còn 78,6 ha đất sản xuất nông nghiệp, hiện nay chỉ còn 32,52 ha, với 404 hộ xã viên, 2.007 khẩu sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, vướng nhất trong sản xuất nông nghiệp hiện nay là các dự án đầu tư thuê đất triển khai đầu tư xây dựng không đồng bộ, dẫn đến ách tắc thuỷ lợi, ảnh hưởng trực tiếp đến chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Do đó, sản xuất nông nghiệp hiệu quả không cao. Thanh niên trong độ tuổi đi tìm việc làm khác có thu nhập cao hơn. Vì vậy, các hoạt động dịch vụ nông nghiệp của HTX không hiệu quả. Trao đổi với Chủ nhiệm Phạm Văn Hoà sao không chuyển đổi hình thức kinh doanh dịch vụ khác? Ông Hoà bộc bạch rằng, HTX rất muốn làm dự án kinh doanh tổng hợp, nhưng ngay mảnh đất chuyên dụng- nơi xây dựng trụ sở của HTX hàng chục năm nay vẫn chưa được cấp quyền sử dụng đất cho HTX. Do đó HTX rất khó trong triển khai xây dựng nhà xưởng, ki ốt để phát triển các ngành nghề kinh doanh dịch vụ khác phù hợp hơn trong giai đoạn hiện nay.
 |
| Trụ sở của HTX Hồng Hoa Thái tại xã Nghi Phú (TP. Vinh) |
Riêng trên địa bàn TP.Vinh có 48 HTX nông nghiệp và phi nông nghiệp, đến nay vẫn còn 12 HTX chưa tổ chức đại hội thường niên (4 HTX phi nông nghiệp và 8 HTX nông nghiệp). Thời gian qua, TP Vinh đã chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện giải thể 4 HTX gồm: Trường Sơn, Tiền Phong, Xuân Thái và Vinh Giang. Tuy nhiên, việc giải thể các HTX cũng không hề đơn giản. Như việc chỉ đạo giải thể HTX Bình Vinh, phường Hưng Bình. Hiện nay, HTX không còn vốn, tài sản, chỉ còn 10 ha đất nông nghiệp chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. HTX đã tổ chức họp toàn thể xã viên và nhất trí thông qua chủ trương giải thể HTX theo hình thức tự nguyện. Tuy nhiên, việc giải thể còn gặp một số khó khăn vì theo chủ trương trước đây, UBND thành phố sẽ cấp kinh phí để đo đạc, chỉnh sửa lại diện tích đất nông nghiệp, từ đó cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ, khi đó HTX sẽ tiến hành giải thể. Tuy nhiên hiện nay theo chủ trương chung là thành phố sẽ không cấp nguồn kinh phí này, vì vậy HTX chưa tiến hành được các bước giải thể theo hình thức tự nguyện nên tiến độ còn chậm.
Luật HTX năm 1996 xác định vào HTX phải có vốn góp; Luật HTX 2003 sửa đổi Luật 1996, vào thành viên HTX phải góp vốn, công sức,…; Đến Luật HTX 2012, thành viên HTX phải góp vốn theo điều lệ, phải tham gia sử dụng dịch vụ của HTX (nếu là HTX dịch vụ cho thành viên). Trong vòng 3 năm liên tục không sử dụng dịch vụ HTX thì buộc chấm dứt tư cách thành viên. Đối với HTX giải quyết việc làm cho thành viên thì trong 2 năm liên tục không lao động, làm việc cho HTX thì mất tư cách thành viên. Thành viên tham gia HTX trong vòng 6 tháng phải đóng góp đầy đủ vốn góp điều lệ. Như vậy Luật đã quy định rõ, song trên thực tế không ít HTX chưa xác định được vốn góp của từng thành viên nên rất khó chuyển đổi HTX theo Luật mới, dẫn đến lùng nhùng giữa mới và cũ.
Nguyên nhân do từ khi thực hiện Luật 2003 không làm triệt để. Theo ông Nguyễn Đình Trưng - Trưởng phòng phát triển HTX, Liên minh HTX tỉnh: Để giải quyết vấn đề này có 2 hướng: Thứ nhất, phải giải thể bắt buộc đối với HTX không có vốn hoặc ít vốn. Thứ hai, tập trung chuyển đổi những HTX đang hoạt động có hiệu quả hoặc các HTX đang có nguồn vốn lớn. Để làm được điều này bắt buộc phải xác định được vốn, tài sản của HTX, xác định được danh sách thành viên HTX và các đối tượng khác đang có quyền lợi liên quan đến HTX, đồng thời giải quyết quyền lợi cho những người có liên quan. Xác định vốn góp của từng thành viên HTX để HTX xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh và củng cố HTX theo Luật 2012. Riêng với HTX đang có vốn lớn cũng làm như trên và hướng theo có dịch vụ tín dụng nội bộ cho thành viên theo Luật 2012.
Như vậy, hiện hành lang pháp lý đã đầy đủ (Luật HTX 2012), vấn đề còn lại là các cấp chính quyền địa phương có vào cuộc quyết liệt nhằm sắp xếp lại hoặc giải thể các HTX yếu kém trên địa bàn. Theo đó, các HTX muốn tồn tại và phát triển, yêu cầu từng HTX phải có phương án sản xuất kinh doanh phù hợp, hiệu quả, tạo được niềm tin cho xã viên góp vốn hoặc kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia hợp tác đầu tư. Tập trung giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong củng cố, chuyển đổi HTX hiện nay theo quy định của Luật HTX 2012. Trong đó, đối với các khoản vốn cổ phần do xã viên đóng góp khi vào HTX, cần được xác định cụ thể theo từng thời kỳ và giải quyết trả lại cho những người không tham gia vào HTX hiện nay. Số xã viên và người lao động tiếp tục tham gia HTX thì tiếp tục coi đó là vốn góp cổ phần, cấp giấy chứng nhận cho từng cá nhân góp vốn. Trường hợp không xác định được cụ thể do thời gian quá lâu, hệ thống sổ sách không có để chứng minh thì đưa ra đại hội xã viên cũ để xin ý kiến đưa vào tài sản không chia và giao lại cho HTX tiếp tục quản lý, sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX. Đối với các khoản tài sản và vốn được hình thành bằng nguồn hỗ trợ của Nhà nước và của các tổ chức cho HTX qua các thời kỳ thì đưa vào tài sản, vốn không chia và giao cho HTX tiếp tục quản lý, sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Đối với các HTX yếu kém phải thực hiện giải thể theo quy định, thì khoản này trong thời gian thực hiện giải thể, UBND xã tạm thời quản lý, sau khi thành lập được HTX mới thì giao lại cho HTX quản lý, sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh;…
Kinh tế HTX đóng một vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, để bộ phận kinh tế này phát triển một cách bền vững rất cần sự vào cuộc của chính quyền để kiện toàn, sắp xếp nâng cao hiệu quả.
Bài, ảnh: Quỳnh Lan
