Sự thúc đẩy về mặt chính trị nhằm mở rộng năng lượng hạt nhân - nguồn năng lượng carbon thấp - là một phần trong nỗ lực đáp ứng các mục tiêu khí hậu đầy tham vọng của châu Âu. Nhưng nó phải đối mặt với những trở ngại bao gồm thiếu đầu tư, chi phí vượt mức và những sự trì hoãn đã cản trở các dự án gần đây.
Hạt nhân không còn được ưa chuộng ở châu Âu vì những lo ngại về an toàn sau vụ tai nạn hạt nhân Fukushima ở Nhật Bản năm 2011, khiến Đức phải đóng cửa ngay lập tức 6 nhà máy hạt nhân và loại bỏ dần các lò phản ứng còn lại. Lò phản ứng cuối cùng của Đức đóng cửa vào tháng 4 năm 2023.
Tuy nhiên, nhu cầu tìm giải pháp thay thế cho khí đốt của Nga sau khi xung đột Ukraine nổ ra vào năm 2022 và cam kết của Liên minh châu Âu nhằm cắt giảm 55% lượng khí thải nhà kính vào năm 2030 đã làm mới mối quan tâm đến năng lượng hạt nhân.
“Chúng tôi cam kết nỗ lực để mở khoá hoàn toàn tiềm năng của năng lượng hạt nhân bằng cách thực hiện các biện pháp như tạo điều kiện để hỗ trợ và tài trợ cho việc kéo dài tuổi thọ của các lò phản ứng hạt nhân hiện có” - là nội dung dự kiến các nhà lãnh đạo sẽ đưa ra trong một tuyên bố chung, tại một hội nghị thượng đỉnh về năng lượng hạt nhân ở Brussels.
Theo Reuters, tuyên bố cũng cam kết xây dựng các nhà máy điện hạt nhân mới và sớm triển khai các lò phản ứng tiên tiến, bao gồm các lò phản ứng mô-đun nhỏ trên toàn thế giới trong khi vẫn duy trì mức độ an toàn và an ninh cao nhất.
Châu Âu cũng phải xây dựng lại bí quyết bằng cách bồi dưỡng thế hệ các nhà khoa học hạt nhân tiếp theo và mở rộng nghiên cứu để bắt kịp phần còn lại của thế giới. Tuy nhiên, ngân sách dành cho cơ quan nghiên cứu chủ chốt của EU là EURATOM đã bị cắt giảm 20% trong giai đoạn 2021-2025.
Bernard Magenhann - Phó Tổng giám đốc Viện Nghiên cứu chung của EU, nói với các phóng viên trong tuần này: “Chúng tôi đã mất năng lực do dân số già (về lực lượng lao động hạt nhân) và chúng tôi phải quan tâm đến việc thay thế các kỹ năng trong tương lai gần”.
"Hiện nay, chúng tôi đang ở thời điểm giảm bớt các hoạt động... nhưng chúng tôi muốn đào tạo lại kỹ năng cho những tài năng mới. Nếu không, với tư cách là một tổ chức nghiên cứu trong vòng 10 năm nữa, chúng tôi sẽ rơi vào tình thế khó khăn. Đó là một giai đoạn gian nan”.
