Cùng với mái đình, cây đa, giếng nước, từ bao đời cổng làng đã trở thành một biểu tượng văn hóa trong tâm thức mỗi người dân đất Việt. Những năm vừa qua cùng với khởi sắc của phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, cổng làng đã được xây dựng ngày một nhiều thêm trên khắp các miền quê.
 |
Những người cao tuổi ở bản Na Lạn (xã Châu Lý - Quỳ Hợp) trồng cây bên cổng làng mới xây. |
Sự hiện hữu của những cổng làng uy nghi đã thực sự tô đẹp thêm cho bộ mặt làng quê trên bước đường đổi mới. Tuy nhiên bên cạnh yếu tố tích cực, thời gian qua việc xây dựng cổng làng và để cổng làng thực sự mang những nét đẹp văn hóa còn không ít những điều cần lưu tâm, chấn chỉnh.
Trước hết là chuyện thiết kế- thi công và lựa chọn điểm xây cổng làng. Để có sự nhất quán trong việc xây dựng cổng làng, năm 2004, Trung tâm Văn hóa thông tin tỉnh đã ban hành văn bản hướng dẫn và mẫu thiết kế cổng làng. Từ hướng dẫn và bản thiết kế mẫu này, nhiều nơi đã sáng tạo xây dựng những cổng làng đảm bảo quy chuẩn và yêu cầu thẩm mỹ. Tuy nhiên vẫn còn đó không ít cổng làng được xây dựng sơ sài, địa điểm xây dựng chưa thật đẹp. Một số cổng làng vi phạm hành lang an toàn giao thông, cổng làng ở gần điểm giao nhau của các ngả đường nhưng cánh gà hai bên cổng che khuất tầm nhìn của người qua lại.
Viết gì lên cổng làng cũng là việc đáng bàn. Rất nhiều làng đã thực sự quan tâm đến điều này, từ chọn câu đối, khẩu hiệu đến phông chữ, màu chữ... Nhờ đó câu chữ trên những cổng làng này về hình thức đảm bảo yêu cầu thẩm mỹ, về nội dung vừa hàm chứa những giá trị văn hóa thể hiện tinh thần đoàn kết phấn đấu của làng, vừa như lời nhắc nhở mỗi người dân trong làng sống xứng đáng với truyền thống ông cha. Nhưng vẫn có một số nơi đã khoán trắng cho cánh thợ mặc sức vẽ vời diêm dúa, sắp xếp câu chữ ngô nghê, làm mất đi nét đẹp của cổng làng.
Một điều đáng buồn là không ít cổng làng được xây lên cho kịp đón nhận danh hiệu "Làng văn hóa" và sau đó bị... bỏ quên. Người viết bài này đã không khỏi chạnh lòng khi vào thăm "Làng văn hóa" nọ, tận mắt thấy cổng làng chữ bị sứt sẹo căng mắt vẫn không hiểu dòng chữ ở trên đó là gì, cờ vui thì te tua bởi dãi dầu nắng mưa mà lâu lắm không được dân làng thay mới. Thiết nghĩ cần quan tâm cất nhắc thấu đáo trong việc xây dựng cổng làng. Xin đừng "bỏ quên" cổng làng, để cổng làng luôn hiện hữu uy nghi, làm đẹp thêm những làng quê văn hóa.
