(Baonghean) - Mỗi lần nhắc đến bà Thanh “dân ca”, người dân xã Hoa Sơn (Anh Sơn) đều bày tỏ sự mến phục trước niềm đam mê các làn điệu dân ca của người phụ nữ này. Bà Nguyễn Thị Thanh (sinh 1953), tính đến nay đã hơn 14 năm liền làm Chủ nhiệm CLB Dân ca xã Hoa Sơn.
Bà Thanh chia sẻ: “Từ nhỏ, tôi thường được nghe bà và mẹ đọc những câu ca dao, tục ngữ và hát những làn điệu dân ca thắm thiết nghĩa tình. Niềm đam mê dân ca bắt nguồn từ đó...”. Với niềm đam mê sẵn có, cô bé Thanh đã tích cực tham gia đội văn nghệ của lớp, của trường, của thôn. Tham gia đóng kịch, biểu diễn các tiết mục múa, hát mỗi khi có hội thi, hội diễn. Trở thành cán bộ Đoàn, Nguyễn Thị Thanh tiếp tục với niềm say mê ca hát, luôn là nhân tố tích cực và đi đầu của phong trào văn hóa, văn nghệ thôn xóm. Chiến tranh ác liệt, bà tình nguyện tham gia lực lượng TNXP, làm nhiệm vụ tại các tuyến đường trọng điểm trên địa bàn tỉnh. Giữa sự khốc liệt và khẩn trương ấy, nữ chiến sỹ Nguyễn Thị Thanh hát vang câu hò, điệu ví, giúp đồng đội quên đi những giây phút hiểm nguy, vất vả.
 |
| Nghệ nhân Nguyễn Thị Thanh dạy cháu nội hát dân ca |
Trở về cuộc sống đời thường, với ruộng đồng, đất bãi, với cuộc sống gia đình bao nỗi lo toan, bà Thanh vẫn nuôi dưỡng niềm đam mê với những làn điệu dân ca. Giữa cánh đồng mùa gặt, trong đêm hội làng hay các kỳ hội diễn văn hóa, văn nghệ, người dân Hoa Sơn lại được thưởng thức giọng hát mượt mà, sâu lắng của bà. Người phụ nữ yêu dân ca ấy luôn đau đáu về nguy cơ mai một, thất truyền của những làn điệu, lời ca từ đời xưa truyền lại. Bà trăn trở tìm cách bảo tồn, quãng năm 2000, CLB Dân ca xã Hoa Sơn ra đời từ chính tâm huyết của bà.
Để có “vốn” cho những buổi sinh hoạt CLB, bà suy nghĩ, đặt lời mới cho những làn điệu dân ca. Theo bà, đây là cách để những làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh tồn tại cùng dòng chảy thời gian, gắn bó mật thiết với nhịp sống hiện đại, và nhịp sống mới sẽ đem lại cho dân ca một sức sống mới. Cứ thế, ngày đi làm đồng, tối đến bà lại chong đèn viết bài hát, tiểu phẩm mang âm hưởng dân ca. Từ chỗ viết lời cho các buổi sinh hoạt của CLB, bà được mời viết lời hoặc xây dựng tiểu phẩm phục vụ các chương trình liên hoan văn hóa, văn nghệ như Liên hoan Tiếng hát Làng Sen, Hội thi Dân ca Nghệ Tĩnh...
Mỗi khi các cấp, các ngành có ý tưởng mở rộng tuyên truyền bằng hình thức sân khấu hóa đều tìm đến bà Thanh “đặt hàng” những bài hát, tiểu phẩm dựa trên chất liệu dân ca. Đến nay, sau 14 năm miệt mài, gia tài của bà Thanh là hàng trăm bài hát và tiểu phẩm, tham dự hàng chục cuộc thi các cấp, trong đó có nhiều giải thưởng. Đặc biệt, phải kể đến tặng phẩm của Đài Tiếng nói Việt Nam về cuộc vận động viết lời cho các làn điệu dân ca cho bài hát “Thành tâm với phụ mẫu”. Sau khi nhận được tặng phẩm, bà Thanh nhận được thư của nhạc sỹ Dân Huyền: “Kính gửi chị Nguyễn Thị Thanh! Nếu không có gì thay đổi thì ngày 25/1/2002 này, chúng tôi ở Đài TNVN sẽ có mặt ở Nhà máy Xi măng 12/9 Anh Sơn, theo lời mời của Giám đốc Nguyễn Gia Vinh. Sáng 27 trở về Hà Nội. Nhân dịp này mời chị đến gặp tôi để biết nhau và có tờ lịch năm mới tặng chị và sẽ trao đổi thêm về sáng tác...”. Đến nay, bà Thanh vẫn lưu giữ bức thư của một nhạc sỹ nổi tiếng sinh ra và lớn lên ở đất Hưng Nguyên với ca khúc nổi tiếng “Lắng tiếng quê hương”, và xem đó là động lực để thôi thúc bản thân trong việc lưu giữ, bảo tồn những làn điệu dân ca.
Những năm gần đây, ngôi nhà nhỏ của vợ chồng bà Thanh có nhiều người khách tìm đến. Họ là những người nông dân đến từ các xã bên, là thành viên của các đội văn nghệ, là các em học sinh trường làng... Họ đến đây để được bà dạy cách hát, cách đặt lời và biểu diễn những làn điệu dân ca. Những đêm hè trăng thanh gió mát, trước sân nhà bà Thanh náo nức tiếng cười của lũ trẻ trong làng, chúng tìm đến để được lắng nghe, thưởng thức và học những làn điệu cổ truyền. Bà rất vui, vì vẫn còn rất nhiều người trẻ yêu thích dân ca, những giai điệu của người xưa truyền lại có thêm cơ hội đồng hành cùng dòng chảy thời gian…
Ghi nhận những đóng góp của bà Nguyễn Thị Thanh đối với công tác lưu giữ, bảo tồn những làn điệu Dân ca xứ Nghệ, năm 2013 Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam đã trao tặng bà danh hiệu Nghệ nhân Dân gian. Hiện tại, bà Thanh đang được ngành Văn hóa xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú. Đó chính là sự động viên, khích lệ để bà tiếp tục có những đóng góp quan trong trọng việc bảo tồn và phát huy những làn điệu dân ca quê mẹ.
Công Kiên
