(Baonghean) - Người xưa quan niệm số 9 tượng trưng cho quyền uy, tốt đẹp, may mắn, nó được thể hiện trong văn chương, toán học, lịch sử, nhất là trong cuộc sống thường ngày. Cũng như nhiều giống con, giống quả đặc sản khác, giống gà 9 cựa trên đất Tổ Vua Hùng đã được đất trời và hồn thiêng sông núi “quy hoạch” từ xửa xưa rồi.
Bản Cỏi xã Xuân Sơn có gà 9 cựa.
Quan niệm số 9, như "cửu tự cù lao" (9 chữ cù lao) nói về công lao của bố mẹ gồm: sinh (mang nặng đẻ đau), cúc (nâng đỡ), dục (dạy dỗ), phủ (chở che), xúc (cho bú), trưởng (nuôi khôn lớn), cố (trông nom), phục (ôm ấp), phúc (bảo vệ). "Cửu đỉnh"- chín cái đỉnh (vạc) tượng trưng quyền lực phong kiến của Á Đông. "Cửu trùng"- 9 tầng trời cao, chỉ nơi Vua ở, từ đó định ra ngai Vua phải đặt trên 9 bậc, cầu thang nhà sàn của đồng bào Thái ở xứ Nghệ cũng làm 9 bậc. "cửu vân tiêu" là 9 tầng mây chỉ nơi cao nhất; "vĩnh cửu" là sự bền vững nhất; "cửu ngục môn" là nơi sâu nhất.
Người Việt cổ cũng quan niệm số 9 tượng trưng của quyền uy, tốt đẹp, may mắn. Để con là Mỵ Nương chọn được người xứng đáng làm chồng, Vua cha Hùng Vương thứ 18 thách lễ: "Ngày mai ai đến trước mang…voi 9 ngà, gà 9 cựa, ngựa 9 hồng mao, ta cho rước Mỵ Nương về làm vợ". Sáng hôm sau, Sơn Tinh quê vùng núi Ba Vì mang đủ lễ vật đến trước được rước Mỵ Nương về làm vợ, Thủy Tinh mang lễ vật đến muộn đành quay về. Thủy Tinh "thua làm giặc", ôm hận gây lũ lụt trút họa xuống đầu dân.
Gà tám cựa tại Xuân Sơn.
Gà 9 cựa nặng 2,2 kg, mua từ bản Cỏi, xã Xuân Sơn.
Giống gà 9 cựa tưởng chỉ có trong truyền thuyết, nhưng thật kỳ diệu, chúng đang hiển hiện tại một vùng quê trên Đất Tổ Vua Hùng !
Đầu thế kỷ 21 này các nhà khoa học nước ta kêu gọi đầu tư phát triển, bảo vệ nguồn gien của giống gà nhiều cựa, quí hiếm đang được đồng bào người Dao tại 2 xã Xuân Sơn, Xuân Đài, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ chăm nuôi.
Khảo sát hằng ngàn con gà của hằng trăm hộ dân tại 2 xã này, các nhà chuyên môn về gia cầm bước đầu nhận định: Giống gà nhiều cựa nơi đây sinh sản nhanh, chậm lớn, chân gà trống gà mái đều mọc cựa ngay khi vừa chui ra khỏi trứng, ít thì 4 cựa, nhiều 8 cựa, rất hiếm gặp gà 9 cựa. Trong khoảng 300 con gà nhiều cựa tại xã Xuân Sơn thì chỉ vài con có đủ 9 cựa mà thôi. Gà nhiều cựa ít bị dịch bệnh, khó nuôi, nuôi một lứa cho thu hoạch phải mất 3-4 tháng, trọng lượng gà trống tuổi trưởng thành trên 2kg, gà mái chỉ 1,8 kg trở lại. Gà mái nhiều cựa chỉ ấp mỗi lứa 8-10 trứng, lứa ấp trước cách lứa sau không dưới 2 tháng. Gà nhiều cựa chỉ ăn lúa ăn ngô, thích thả rông để được phóng khoáng, nếu giam nhốt trong chuồng như gà công nghiệp, chúng sẽ chết vì mất tự do. Có gia đình người Dao ở đây đã đem vài cặp gà nhiều cựa làm quà cho người thân ở tỉnh khác gây giống, nhưng sau vài tháng rời đất Tổ, cặp gà lần lượt thăng thiên.
Thì ra, giống gà đặc sản trên đất Vua Hùng đã được đất trời và hồn thiêng sông núi “quy hoạch” từ xửa xưa rồi (!)
